500ste blog Standplaats Wereld!

Door Lenie Brouwer. Ongeveer vijf jaar geleden bespraken wij – enkele stafleden van de afdeling Antropologie – de kwaliteit van het publieke debat. Wij stoorden ons aan de negatieve toon van het islamdebat, hoe bijvoorbeeld de hoofddoek uitsluitend als een vorm van vrouwenonderdrukking werd gezien of hoe er alleen maar óver moslims werd gediscussieerd in plaats van met hen zelf. Een andere bron van frustratie betrof de discussie over ontwikkelingssamenwerking, hoe rechtse partijen dit debat monopoliseerden waardoor er weinig ruimte was voor nuancering . Wij misten een antropologische visie in deze maatschappelijke debatten en wilden onze kennis delen met een breder publiek. Maar als je een ingewikkeld maatschappelijk probleem weigert in one-liners te benaderen, dan is het niet eenvoudig je stem te laten horen in het publieke debat.
Daarnaast merkten wij dat het algemene beeld over antropologie nodig bijgesteld diende te worden. De koloniale en exotische erfenis zijn al lang geleden afgezworen en hebben inmiddels plaats gemaakt voor kritische studies over actuele onderwerpen als armoede, protestbewegingen of duurzaamheid, die niet alleen in het buitenland maar ook in eigen land worden onderzocht. Kortom, we hadden meer dan voldoende redenen om een antropologisch weblog te starten met als standplaats niets minder dan de wereld!

Het weblog StandplaatsWereld was geboren en op 23 mei 2009 verscheen het eerste bericht. We halen tegenwoordig gemiddeld 800 pageviews per week, 500 via Facebook en 150 via Twitter. Nu, ruim vijf jaar later en inmiddels 500 berichten verder, is het een uitgelezen moment voor een korte reflectie op het blog. Over welke thema’s hebben wij de afgelopen jaren geschreven? Welke blogs zijn populair? En welke bijdrage hebben we geleverd aan het maatschappelijk debat en wat voor reacties hebben we gekregen?

Thema’s

?Samen met onze studenten hebben we de afgelopen jaren een grote diversiteit aan thema’s gepubliceerd. Onder de categorie Antropologie en wetenschap – goed voor 177 berichten- hebben we uitgebreid verslag gedaan van ervaringen uit het veld, van recente onderzoeksbevindingen, variërend van verkiezingen en protesten in Iran, Marokko, Tunesië , Bolivia, Jemen en Indonesië tot discussies over integere antropologie of zelfplagiaat. Ook hebben we het blog gebruikt om kritische kanttekeningen te plaatsen bij bijvoorbeeld een hulpactie aan de Filippijnen: wat we niet te zien krijgen. Onze hulp is zeker hard nodig, stelt Freek Colombijn in het blog, maar de actieve rol die mensen zelf spelen om de ramp te boven te komen blijft buiten beeld.

155 berichten hadden betrekking op Nederlandse thema’s, zoals de Open brief gericht aan de Tweede Kamer om duidelijk te maken dat de voorgestelde maatregelen om huwelijksdwang te beperken in de praktijk een averechts effect hebben en juist een vrije partnerkeuze inperkt. Identiteit en religie telt 142 berichten, waaronder een kritisch stuk van Daan Beekers Vroomheid van moslims is niet zo uitzonderlijk, dat overigens ook in Trouw is gepubliceerd. Beekers vergelijkt de geloofsbeleving van islamitische jongeren met de duizenden christelijke jongeren die elke zondag in de kerk zitten en concludeert dat deze groepen veel meer op elkaar lijken dan men meestal denkt. Op grond van zijn onderzoek pleit hij er voor moslims als één van de vele religieuze groepen in Nederland te erkennen in plaats van ze als een buitenbeentje te zien.

Populaire berichten

?Welke berichten zijn het afgelopen jaar het meest gelezen? Een uitdagende titel als Waarom de wereld antropologen nodig heeft (10-11-2013) blijkt veel lezers te trekken, het is 2135 keer bekeken. In een vurig betoog schrijft Laura van Deventer hoe zij als docent maatschappijleer haar antropologische kennis inzet om goed onderwijs te geven. De eerlijkheid gebiedt ons te melden dat een ander blog sinds de publicatie op 19 februari 2012 wel 3567 keer bekeken is, zou het samenhangen met de intrigerende titel: Antropologie een kansloze discipline? De recent afgestudeerde Herbert Ploegman beschrijft hoe zijn werkcoach beweert dat je in deze tijd van malaise weinig aan antropologie op de arbeidsmarkt hebt. Hij wil het niet geloven, waarna hij vervolgens opsomt welke meerwaarde de studie Antropologie voor hem heeft opgeleverd.

Bijdrage debat?

Welke bijdrage hebben we geleverd aan maatschappelijke debatten? Gezien de beperkte ruimte zal ik er één uitlichten. We kunnen op dit moment natuurlijk niet voorbij gaan aan de discussie over Zwarte Piet die in de media wordt gevoerd. Dit is ook op ons blog een regelmatig terugkerend thema, met veelzeggende titels als: Gezocht: ontwerpers en designers m/v voor restylen zwarte piet, Een sinterklaas intocht op Bali en Racisme als satire. Rhoda Woets heeft bijvoorbeeld in een open brief aan Mark Rutte zijn opmerking bekritiseerd dat ‘zwarte piet nu eenmaal zwart is en dat daar niets aan te doen is’. Zij verwijt Rutte gebrek aan historisch bewustzijn. Op de basisschool van haar kinderen blijken zij tijdens een geschiedenisles wel de link te leggen tussen slavernij en een zwart geschminkte knecht met kroeshaar en rode lippen. Sommige leerlingen willen nu niet meer meedoen aan een racistisch ritueel en laten de kleur van hun pruik en schmink bepalen door hun outfit.

Het meest gelezen stuk – 1737 keer bekeken – is van de hand van Oscar Salemink: Mandela, Lampedusa en Zwarte Piet: een historische contextualisering dat op 8 december 2013 verscheen. Salemink weet op ingenieuze wijze de ‘gratuite’ anti-racistische uitlatingen van politici bij het overlijden van Mandela te verbinden met het zwijgen van diezelfde politici bij racistische pro-Piet uitlatingen in Nederland. ‘Zolang anti-racisme een ver-van-mijn-bed-show is, dan zijn we het eens dat we geen racisten zijn.’ Maar als honderden vluchtelingen uit zwart Afrika in de golven bij Lampedusa verdwijnen, roepen we om scherpere grensbewaking. In tegenstelling tot de stoomboot met Zwarte Pieten zijn deze vluchtelingen echter niet welkom in Europa, aldus Salemink.

Reacties?

Het is natuurlijk leuk om te lezen dat onze blogs vaak bekeken worden, maar wat voor reacties leveren ze op? Op onze 500 berichten, waarvan 100 in het Engels, hebben we bijna 1000 reacties ontvangen, variërend van heel lovend tot heel kritisch, van erg kort tot zeer uitvoerig en van serieus tot erg flauw. Het blog van Pal Nyiri over zijn dilemma als China scholar heeft bijvoorbeeld 32 reacties vanuit de hele wereld opgeleverd (4-1-2010). En dan heb ik nog niet eens de in het Chinees geschreven berichten meegeteld die in de spam terecht zijn gekomen. Nyiri was gevraagd een lezing te geven op een bijeenkomst op de VU over de Uyghur, een islamitische minderheid in China, die doorgaans weinig aandacht krijgt in het Westen. De activiste en verbannen leider Rebiya Kadeer was ook uitgenodigd, wat tot protest van de Chinese ambassade in Nederland had geleid. Nyiri vraagt zich af wat hij moet doen? Zal hij wel of niet zijn steun verlenen aan die bijeenkomst en met welke dilemma’s wordt hij dan geconfronteerd? Hoe kieskeurig kan een antropoloog zijn bij het geven van zijn stem, welke partij legitimeert hij dan? De toch al machtige staat? Or should he opt for what has been called “salvage orientalism” and go along with the nationalism of the weak against the nationalism of the strong? Zijn bespreking over de complexe situatie van de Uyghur laat zien dat hier geen simpel antwoord op te geven is en dat dit veel reacties uitlokt.

Toekomst

?Een antropologische visie op de actualiteit is broodnodig. We hebben wel een aantal vragen. We zouden bijvoorbeeld meer willen weten over onze lezers, wat is hun achtergrond en wat vinden ze van onze blogs? Wie bereiken we? En hoe kunnen we er voor zorgen dat we meer invloed krijgen op het debat? Gezien onze positieve ervaringen met de eerste 500 blogs gaan we door met StandplaatsWereld, op naar het 1000ste blog, ook al omdat de inhoud van het huidige maatschappelijk debat hier nog steeds alle aanleiding toe geeft!