Skip to content

Verkiezingen in Indonesië

Foto door Freek Colombijn
Foto door Freek Colombijn

Freek Colombijn doet verslag vanuit Indonesië.

Op dinsdag 8 juli zijn de Indonesische presidentsverkiezingen. Decennia lang waren verkiezingen in Indonesië schijnvertoningen, waarbij de winnaar van te voren vaststond. Sinds de val van Soeharto in 1998 is er in rap tempo een echte democratie ontstaan, waarbij de verkiezingen er toe doen. De kiezers zijn even snel politiek bewust geworden en daarom zijn de campagnes veel meer inhoudelijk geworden. Eerder dit jaar waren er al spannende parlementsverkiezingen, maar de presidentsverkiezingen zijn wellicht nog belangrijker door de grote uitvoerende macht van de president. Terwijl de kiezers gewend zijn geraakt aan de echte democratie, lijken de kandidaten soms nog te moeten wennen aan hun nieuwe rol.

Een nieuw fenomeen zijn de verkiezingsdebatten op televisie tussen de drie presidentskandidaten of tussen hun beoogde vicepresidenten. De debatten worden vervolgens in de kranten uitgebreid nabesproken. Een algemeen oordeel is dat de debatten teleurstellend, of beter gezegd ronduit saai zijn. De kranten nemen daarbij de Amerikaanse presidentsverkiezingen als voorbeeld. In Indonesië kan een debat moeilijk scherp worden, door de diepgewortelde norm dat men altijd de ander gezichtsverlies moet besparen. Een scherpe discussie wordt nog moeilijker, wanneer, zoals laatst gebeurde, de vicepresidentskandidaten gevraagd werd de positieve kanten van de tegenstanders te noemen. Zo kregen ze natuurlijk niet de kans een statement te maken.

Tot 1998 werd de president door het parlement gekozen en toen ging het erom succesvol te netwerken en tegenprestaties in ruil voor een stem te beloven. Deze strategie was voldoende om de steun van een paar honderd parlementariërs te verwerven, maar werkt niet meer nu de president rechtstreeks door het hele volk wordt gekozen. De kandidaten kunnen onmogelijk alle kiezers rechtstreeks bereiken en het imago van de kandidaten is van doorslaggevend belang geworden. Daar wordt dus hard aan gewerkt. De zittende president Susilo Bambang Yudhoyono (of SBY) draagt uit niet corrupt te zijn en staatsmanschap te bezitten. Zijn belangrijkste uitdager, Megawati, staat voor steun voor het gewone volk.

Zichtbaarheid is belangrijk. SBY opende vorige maand officieel de nieuwe brug tussen de stad Surabaya en het eiland Madura. Deze Suramadu brug is de langste van Zuidoost Azië en een pronkstuk van de ontwikkeling van het land. De opening werd door de president natuurlijk gebruikt als verkiezingsstunt. Maar de derde presidentskandidaat, Yusuf Kalla (die nu nog de zittende viceprecident van SBY is), was zijn baas voor. Een dag voordat SBY kwam, was Jusuf Kalla in Surabaya zogenaamd om de voorbereidingen voor de opening te inspecteren. Daarbij stak hij natuurlijk de brug alvast over.

Prabowo Subianto, running mate van Megawati, stond vooraan toen de piloot van een gecrashte legerhelikopter met militaire eer werd begraven. Daarmee onderstreepte deze oud-militair publiekelijk zijn nauwe band met het leger. Veel mensen zijn echter nog niet vergeten dat hij als dienstdoend officier in 1998 een vijftal demonstrerende studenten zonder een spoor liet verdwijnen. Dat hij datzelfde jaar net van een militaire staatsgreep kon worden afgehouden en eerder verantwoordelijk was voor de dood van honderden, zo niet duizenden, burgers in Oost-Timor en Aceh lijkt er minder toe te doen.

De kandidaten maken ook campagne in televisiespots en in kranten. Internet is nog niet belangrijk, omdat dit medium een flink deel van de kiezers niet bereikt. Men maakt wel gebruik van beproefde methoden, zoals het ophangen van vlaggen en het gratis uitdelen van T-shirts met de afbeelding van de kandidaten. Megawati deelt ook gratis plastic zeilen uit waarmee voedselstalletjes op straat tegen zon en uitlaatgassen kunnen worden afgeschermd. De ondernemer kan naast haar beeltenis de naam van zijn of haar zaak laten drukken (foto). Andere oude methodes lijken uit te zijn. Ik heb nog niet gezien dat aanhangers in een optocht van auto’s en motoren (met afgeschroefde knalpot om zoveel mogelijk lawaai te maken) door de stad rijden. Het schijnt ook minder gebruikelijk om gratis rijst en bakolie uit te delen; mensen namen de waren wel aan, maar stemden evengoed op de tegenpartij.

Daarnaast worden de mensen opgeroepen om vooral toch te gaan stemmen. In een hoekje van het TV scherm kan nu bijvoorbeeld opeens een banner verschijnen dat het nog zoveel dagen tot de verkiezing is. Maar volgens mij is de bevolking volkomen doordrongen van het belang van de verkiezingen. Wie ik er ook naar vraag, zij of hij heeft er een mening over.

Freek Colombijn is afdelingsvoorzitter van de afdeling Sociale en Culturele Antropologie aan de VU. Hij is op dit moment in Indonesië voor veldwerk. Zijn vorige bericht uit het veld ging over jeugdige romances.

2 Comments

  1. Ami Emanuel Ami Emanuel

    Met het overheersende nieuws over het overlijden van Michael Jackson en Obama in Moskou is het fijn om info over de lopende verkiezingen van een president voor de komende 5 jaar in Indonesië te lezen.

Leave a Reply to Ami Emanuel Cancel reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *