Skip to content

Armenië op weg naar de Euraziatische Unie: Poetin op bezoek, antropoloog gearresteerd

Door Argam Yeranosyan

Door Rik Adriaans     Het is een ongebruikelijk beeld in de Armeense hoofdstad Jerevan: op een steenworp van het centrale plein worden demonstranten met Oekraïense vlaggen door de politie gearresteerd en in gepantserde busjes verscheept. De arrestaties vinden plaats naar aanleiding van het staatsbezoek van de Russische president Vladimir Poetin. Hoewel er geen vergunning is toegekend zijn er toch enkele honderden demonstranten afgekomen op een protestmars georganiseerd door de beweging ‘Eerbiedwaardig Armenië’ en is er een breed spectrum aan politieke kleuren te zien. Zo wordt er naast de Oekraïense vlaggen voor het eerst in de geschiedenis van het voormalige Sovjetland de regenboogvlag getoond en is er zelfs een demonstrant met een anarchistenvlag. Terwijl de Maidan-protesten in Kiev veelal uitgesproken pro-Europees zijn, is de stemming hier vooral tegen Rusland; de jonge demonstranten tonen borden met teksten als “Stop de Russische kolonisering” en “Geen tweede Sovjet-Unie”.

De protestmars had tot het overhandigen van een manifest bij het presidentieel paleis moeten leiden, ware het niet dat de protestmars al snel door de politie wordt stilgelegd. Enkele uren later word ik, als antropoloog voor mijn promotieonderzoek werkzaam in Armenië, zelf ook gearresteerd. Het feit dat ik met mijn vrienden in de buurt van het parlement loop blijkt reden genoeg om zonder enige verklaring van de stoep geplukt te worden. In het politiebusje wordt al snel duidelijk dat de agenten niet erg kieskeurig zijn: behalve zo’n twintig demonstranten en een journalist zijn er ook twee dames van middelbare leeftijd gearresteerd die toevallig in de buurt boodschappen aan het doen waren.

“Deze politieterreur is slechts een voorbode van wat ons te wachten staat als we lid worden van de Euraziatische Unie”, aldus een van de organisatoren van de demonstratie. Enkele maanden eerder had de Armeense president Serzj Sarkisian een radicale ommezwaai gemaakt die vergelijkbaar is met de recente koerswijziging van de Oekraïense regering. Na vele jaren voorbereiding om de economische betrekkingen met de Europese Unie aan te halen, verklaarde de president begin september namelijk dat Armenië lid zal worden van de Euraziatische Unie. Deze politieke en economische unie kan momenteel naast initiatiefnemer Rusland in elk geval rekenen op deelname van Wit-Rusland en Kazachstan.

Na zo’n drie uur op het politiebureau gewacht te hebben krijgen mijn vrienden en ik eindelijk te horen op welke grond we gearresteerd zijn: enkelen van ons zouden een politiebevel niet opgevolgd hebben, anderen, waaronder ikzelf, zouden een vreedzame samenkomst hebben verhinderd. De boetes die ons te wachten staan variëren van 90 tot 180 euro. Terwijl ik mijn verhaal doe en vertel dat er op het moment van mijn arrestatie noch van een politiebevel, noch van enige samenkomst sprake was, verschijnt er een onbekende figuur in burgerkleding die de arrestanten poogt te intimideren door hen met zijn telefoon te filmen. De afgevaardigde van de Duitse ambassade die naar het politiebureau gekomen was om mij te hulp te staan verzint optimistisch dat het waarschijnlijk een ombudsman moet zijn. 

Door Seda Grigoryan (CivilNet)
Door Seda Grigoryan (CivilNet)

Terwijl we in het politiebusje verscheept werden waren de arrestanten een spontane demonstratie begonnen, waarbij patriottische liedjes gezongen werden, totdat er een politiebureau gevonden was waar nog plek voor ons was. De demonstranten vertelden mij bovenal te vrezen dat het aanhalen van de banden met Rusland de mensenrechten in Armenië geen goed zal doen. Zo was de regenboogvlag tijdens de protestmars een uiting van het ongenoegen van seksuele minderheden met het voorstel om ook in Armenië een verbod op zogenaamde ‘homopropaganda’ in te voeren.

Het economisch en politiek geïsoleerde Armenië deelt grenzen noch met de landen van de Europese Unie, noch met enig land van de Euraziatische Unie. Het oligarchische karakter van de Armeense economie, waarin de rijkste ondernemers van het land nauwe banden met de politiek onderhouden en corruptie alomtegenwoordig is, toont een sterke verwantschap met dat van Poetins Rusland. Met het wegvallen van de eisen voor toetreding tot de Europese vrijhandelszone is het dan ook voornamelijk deze oligarchische klasse die van de Euraziatische Unie zal profiteren, terwijl er op het gebied van mensenrechten weinig verbetering te verwachten is.

Na ruim vijf uur op het politiebureau doorgebracht te hebben worden de laatste van de in totaal 110 arrestanten vrijgelaten. Poetin heeft het land inmiddels weer verlaten. Onder de familieleden en journalisten die ons opwachten wordt opgewekt gereageerd dat er zich ook een Nederlandse antropoloog onder de arrestanten bevindt. Er wordt me verteld dat ik nu kennis heb gemaakt met het echte Armenië, wat toch een waardevolle ervaring voor een antropoloog moet zijn. “Misschien kun je je dissertatie over het politiesysteem van de toekomstige Euraziatische Unie schrijven”, zo suggereert de broer van een van de arrestanten.

Rik Adriaans is als promovendus verbonden aan de afdeling Sociologie en Sociale Antropologie van de Central European University in Boedapest. Voor zijn promotieonderzoek bestudeert hij de verhoudingen tussen Armenië en de Armeense diaspora vanuit de invalshoek van media en materiële cultuur.

Door Argam Yeranosyan
Door Argam Yeranosyan

2 Comments

  1. Hans Hans

    Het is belangrijk om het koude oorlog vijanddenken levendig te houden zoals met Europa-Rusland als tegenstelling. Het kabinet schaft de JSF uitsluitend aan, omdat dit de enige bommenwerper is die de gereviseerde atoombommen (in opslag te Volkel) t.z.t. op Rusland kan gooien.

  2. I know the person who carried the LGBT flag. Both of us were harassed for doing that on that day. She’s an activist firmly standing for human rights. It was a historic event, there was no provocation intended.

    As of arrests and govt response in general, this shameful display of “we do what we want” is an alarming fact. The current regime cares only for its businesses. They care not about the state, nor the people. For nearly 20 years, witnesses say, arrests of such proportions didn’t happen.

Leave a Reply to Hans Cancel reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *