Skip to content

Category: Gender

Femke Halsema en haar zondes

Femke HalsemaDoor Ibtissam Abaaziz , Miriyam Aouragh en Mariam El Maslouhi. Vanaf 11 mei zendt de NTR de zesdelige documentaire ‘Seks en de Zonde’ uit. Een serie van Femke Halsema en Hassnae Bouazza waarin ‘vrouwen in de islamitische wereld’ aan het woord zullen komen. Femke Halsema toont zich medestander in de strijd voor emancipatie van de islamitische vrouw. Wat de context van die strijd is en hoe vrouwen in Nederland dat op hun eigen diverse manieren interpreteren is heel belangrijk, maar daar zien we niet veel van terug in deze aflevering. Wat we vooral konden zien, is de zoveelste eenzijdige en vooringenomen blik op het thema ‘islam’. Dat is overigens niet vreemd in ons poldermedialandschap waar het traditie is om moslimvrouwen te reduceren tot wat ze al dan niet op hun hoofd dragen.

Halsema zegt in eerste instantie zinnige dingen. Zo begint ze haar relaas dat er in Nederland vooral ‘over’ moslima’s gesproken wordt, dat moslima’s zelf onzichtbaar zijn en dat zij ze daarentegen een stem wil geven. Kortom, deze witte seculiere feministische vrouw biedt wel een podium aan moslima’s. Het klinkt misschien wat maternalistisch, maar och, Rome is ook niet in één dag gebouwd. We moeten deze documentaireserie een kans geven en niet meteen in cynisme vervallen.

Als kijker – vooral Marokkaanse moslima’s om wie het allemaal toch lijkt te draaien – zijn we natuurlijk benieuwd naar de stem van ‘de’ moslima. Maar al gauw lijkt het programma daar niet over te gaan. Uiteraard komt er wel een ‘moslima’ in beeld, maar haar stem horen we nauwelijks. Het is Halsema’s stem die daar steeds –peinzend, vragend, giechelend, verdrietig, en stout- overheen walst. Het programma gaat namelijk vooral over Halsema, die al vanaf de lagere school (toe maar!) een liberale en ideologische opvatting over emancipatie had. Het gaat over Halsema’s atheïstische vrijgevochten opvoeding en, inderdaad zoals ze zelf eerlijk toegeeft, haar vooroordelen. Die worden niet ontkracht zoals verwacht. Integendeel, ze staan centraal in het programma en díe vooroordelen worden nu juist net als meetlat gebruikt om de stemmen van moslima’s in te kaderen.

3 Comments

Sterke vakbonden oplossing voor textielarbeiders in Bangladesh

ellen Door Ellen Bal en Sandra Bos
Precies een jaar geleden, op 24 april 2013, stortte Rana Plaza in. Het meest dodelijke ongeval in de geschiedenis van de textielindustrie eiste de levens van ruim 1100 arbeiders. Meer dan 2500 medewerkers raakten gewond. Het acht verdiepingen hoge gebouw vlakbij Dhaka, herbergde een aantal kledingfabrieken, een bank, appartementen en diverse winkels. Nadat er barsten werden geconstateerd in de muren van het gebouw, werden de bank en de winkels gesloten. De fabrieksarbeiders, voor het merendeel jonge vrouwen, moesten gewoon aan het werk. Anders zouden ze hun baan verliezen. Tijdens de drukke ochtenduren stortte het hele gebouw als een kaartenhuis in. Nog steeds liggen er lijken begraven onder het puin.

1 Comment

De harde realiteit

Sekscomplex overdag. ’s Avonds zitten en staan de sekswerkers buiten te wachten op klanten.
Sekscomplex overdag. ’s Avonds zitten en staan de sekswerkers buiten te wachten op klanten.

Een derde veldwerkverslag van een masterstudent Culturele Antropologie. Leonie Timmer doet onderzoek naar Indonesische sekswerkers op Bali uit Indonesië; hoe ze omgaan met werkrisico’s en welke rol ze spelen bij het rekruteren van nieuwe sekswerkers Dit verslag is ook gepbuliceerd op de Vamos-Bien-site.

“En hoeveel verdien je per klant?” vraag ik de 36-jarige sekswerker. Ze antwoord mij dat ze voor een ‘short term’ 50.000 Rupiah verdient, dat is omgerekend zo’n drie euro. Ik probeer haar niet te laten merken dat ik geschrokken ben van het lage bedrag. Ze staat in de deur opening van een klein, met golfplaten in elkaar gezet, bordeel. Constructiewerkers komennaar de kleine bordelen achter de bouwplaats voor seksuele diensten. Ze vertelt mij dat sommige mannen hier komen om een kopje koffie te drinken en wat rond te hangen. Alcohol verkopen ze niet, want ze willen het wel veilig houden. Ik kijk om me heen en zie het keukentje wat bestaat uit een kookpit en een koelkast. De ‘mammy’ staat in de keuken en praat met een van de mannen die buiten staat en ze drinken een kop koffie. Aan de andere kant is een smal gangetje naar de kamers toe. Er zijn drie kamertjes met een matras op de grond en een ton water om te douchen. De kamers hebben geen raam of ventilatie en airco is al helemaal niet aanwezig. De geur in het huis is zo muf dat ik er naar een kwartier al hoofdpijn van krijg en het enige licht in het huisje komt van de lamp in de keuken. De kamers en het gangetje zijn donker en de kamers zijn enkel afgesloten met een doek in de openingen waar je een deur verwacht.

Leave a Comment

Een akelig artikel over een akelige gewoonte: Ook meisjesbesnijdenis vraagt een eerlijk debat

logo 6februari copy 2
VON (Vluchtelingen Organisaties Nederland) logo voor Zero Tolerantie tegen VGV (Vrouwelijke Genitale Verminking) dag, 6 februari

Door Edien Bartels en Martijn de Koning [i] In het stuk ‘Een akelige moslimgewoonte’ (Trouw, Letter en Geest, 22.2.2014) [ii] probeert Maurice Blessing aan te tonen dat meisjesbesnijdenis een voorschrift is van de islam. De auteur is arabist en doceerde aan de UvA. We vragen ons af of deze auteur kennis heeft over de verschillende manifestaties van de islam en meisjesbesnijdenis, het plaatsvinden van meisjesbesnijdenis en de verschuivingen, de toename of afname. Het gaat ons ook om de kern van zijn betoog. Wat voor nut heeft het zogenaamd vaststellen dat meisjesbesnijdenis islamitisch is? Vloeit daar een specifieke aanpak uit voort? Laten we dan alle christenen en animisten die meisjesbesnijdenis praktiseren maar liggen? Erger nog: de aannames van Blessing zijn niet correct en gebaseerd op een verkeerde voorstelling van zaken. [iii]

3 Comments

Beyoncé: de Paradox van Feminist en Stoeipoes

Beyonce
Beyonce tijdens een concert
Bron: Flickr (met creative commons license)

Door Marit Bakker. Vrijdag heb ik voor het eerst een aankoop gedaan op iTunes. Met een Android telefoon en Windows computer komt het daar nooit van, maar voor Beyoncé’s nieuwste album nam ik ongeveer anderhalf uur de tijd om een iTunes account aan te maken, dan een click-and-buy account en vervolgens met beide helpdesks aan de telefoon te hangen omdat het natuurlijk niet in een keer kon lukken. De beloning was zoet. En oh zo sexy. Miss Bey heeft in haar nieuwe visuele album flink uitgepakt en trakteert ons op 14 nieuwe nummers en 17 zinderende videoclips. Na ongeveer een uurtje met volle bewondering het hele album te hebben bekeken, liet ik de teksten tot me doordringen. Het behoeft geen uitleg dat Beyoncé haar meest sensuele kant laat zien op dit album. Na het beluisteren van Drunk in Love, Partition en Rocket, kunnen we er wel van uitgaan dat Ms. Carter veel plezier beleeft tussen de lakens. Maar het is vooral haar stellige houding als feministe die me intrigeert.

Leave a Comment

Mevrouw de Burgemeester, Mijnheer de Kiezer!

 

SpW foto Emine Igdidoor Emine Igdi    Cizre (Koerdische naam Cizîra Botan) is een stad in de provincie ??rnak (Turkije). Tot de jaren 90 van de vorige eeuw was de stad nogal traditioneel ingericht en door de mannen gedomineerd. De vrouwen uit de stad droegen een soort burqa (çar?ef/ çarik) die meer een traditionele betekenis had dan een religieuze. De genderrollen waren helder: vrouwen binnen, mannen buiten. In de publieke sfeer was er bijna geen ruimte voor gezamenlijke activiteiten van mannen en vrouwen. Vanaf de jaren 90 van de vorige eeuw is het gezicht van Cizîra Botan echter geleidelijk veranderd. Er vonden onder de leiding van de Partiya Karkerén Kurdistan (de PKK) demonstraties plaats om meer rechten op te eisen voor de Koerden.

Tijdens die demonstraties deden zowel mannen en vrouwen mee. Dat was tot die tijd niet gebruikelijk. Hiermee hebben de vrouwen – onder aanmoediging van de guerrillabeweging – hun ruimte opgeëist in de publieke sfeer. Vele vrouwen namen deel aan de beweging en dat zorgde voor een prestigieuze positie voor de vrouwen. Daarnaast werden in de omgeving van Cizîra Botan sommige Koerdische dorpen door het Turkse leger platgebrand of gebombardeerd, waardoor de nomadische bevolking en de dorpelingen hun toevlucht zochten in Cizîra Botan. Zij waren gewend dat de vrouwen een vrije rol hadden buiten het huis. Voor deze vrouwen was het dan ook niet vreemd in de stad samen met de mannen deel te nemen aan de demonstraties.

Leave a Comment

Een antropologische blik op gender en economie

lova studiemiddag posterDoor Marina de Regt. Dat de economische crisis ook voor antropologen heel interessant kan zijn laat Joris Luyendijk regelmatig zien in zijn columns over het bankwezen. Maar dat antropologen zich ook bezig kunnen houden met de relatie tussen gender en economie is minder bekend. Economische antropologie besteedt vaak weinig aandacht aan genderrelaties, en ook feministische antropologen laten de economie vaak links liggen. Dit was een reden voor LOVA, de Nederlandse Vereniging voor Gender Studies en Feministische Antropologie, om haar jaarlijkse studiedag aan gender en economie te wijden. De titel van de middag, die op 13 juni aan de VU plaats vond, was “Feministische en Economische Antropologie/Economische en Feministische Alternatieven: Relevantie in Tijden van Werkloosheid en Crisis”.

               Ruim dertig VU-studenten antropologie woonden de studiedag bij, als onderdeel van het tweedejaars Onderzoekspracticum dat dit jaar in het teken van economische alternatieven voor de crisis stond. Zij deden in juni onderzoek naar initiatieven om de economische crisis tegen te gaan, zoals alternatieve muntsystemen, kledingruilinitiatieven, ruilevenementen, kook- en “eerlijke voedings”initiatieven. De studiedag was bedoeld om het belang van een genderperspectief te benadrukken. Er waren drie sprekers uitgenodigd. Erik Bähre, antropoloog en universitair docent in Leiden, gaf een overzicht van het denken over gender en economie binnen de antropologie, van “Marx tot nu”. Hij vertelde hoe er in de jaren 1970-1980 vooral vanuit een (neo) marxistisch perspectief werd gedacht over gender en economie, waarbij de nadruk lag op de productiemiddelen. Met de val van het Oostblok aan het begin van de jaren 1990 vond er een verschuiving plaats in de antropologie en was er weinig aandacht meer voor economie. In de 21ste eeuw is de economie weer in beeld gekomen, niet in de laatste plaats door de economische crisis. Nu ligt de nadruk op geld en financiën, en niet meer op productie. Bähre pleit voor meer empirisch onderzoek naar macht, relaties en verwantschap in economie: You need a human perspective when looking at economy”. Economie wordt door mensen gemaakt en moet als zodanig worden onderzocht. Etnografisch onderzoek is hier volgens hem dan ook de juiste manier voor. Het verschil met de vorige eeuw is echter dat we nu vooral kijken naar geld en financiën in plaats van naar bijvoorbeeld productiemiddelen. Het is belangrijk dat de economie benaderd wordt als iets dat gemaakt wordt door mensen. Daarom is economie zeer interessant en relevant voor de antropologie. Daarnaast houdt  antropologie zich ook bezig met machtsrelaties, en die spelen een belangrijke rol in de economie.

Leave a Comment

Homorechten in Oeganda en de spagaat van het westen

vierkant_cmk2_w220Door Maaike Matelski. De indrukwekkende documentaire Call me Kuchu volgt het leven en werk van de bekende Oegandese homorechten-activist David Kato tot aan zijn gewelddadige dood in januari 2011. ‘We vragen geen speciale behandeling, slechts dezelfde rechten als onze medemens’, zo luidt het pleidooi van de LGBT (lesbian, gay, bisexual & transgender)  activisten.

Uit de film wordt duidelijk hoe eenzaam het gevecht is dat zij in Oeganda aangaan. Van de getoonde activisten had alleen Kato nog contact met zijn familie, en hij is nu dood, zo merkte journaliste Monique Samuel op in een nagesprek in bioscoop Kriterion. Vanuit Oeganda deed zij verslag voor onder andere de Volkskrant door middel van wat in de antropologie ‘participerende observatie’ zou heten. Hoewel duidelijk is dat LGBT rechten in een groot deel van Afrika en elders in de wereld te wensen over laten (zie artikel van collega Rhoda Woets), springt Oeganda eruit wat betreft openlijke en wijdverbreide haat jegens seksuele minderheden. Hoe meer de activisten zich manifesteren, hoe sneller de haat lijkt toe te nemen.

Volgens Samuel speelt de kerk ook in Oeganda een belangrijke rol bij het aanwakkeren van haat onder de bevolking. In de film trekt een scala aan opruiende kerkelijk leiders voorbij die zich verzetten tegen de ‘verloedering’ van de Oegandese samenleving, en homoseksuelen beschuldigen van het ‘besmetten’ van de jeugd met hun levensstijl, en zelfs van verkrachting. Over seksueel misbruik binnen de kerk wordt wijselijk gezwegen, en uit de film blijkt dat het vooral lesbiennes zijn die het slachtoffer worden van ‘corrigerende’ verkrachtingen, vaak door bekenden. De bisschop die in het in de film opneemt voor de LGBT gemeenschap wordt door de kerk per brief uit zijn ambt gezet.

Leave a Comment

Veld-‘werk’?

Our masterstudents are in the field! They are sending in interesting posts from all over the globe, both to the ‘Vamos bien’ blog and to StandplaatsWereld – where we copy the ones posted on ‘Vamos bien’. See the whole series at ‘Fieldwork 2013?. 

Mango ladies

Door Emmy Okkema     Veldwerk, oftewel werken in het veld. Dat is wat ik nu doe, alleen weet ik niet of dit woord de lading wel zo goed dekt. Vallen mijn bezigheden onder werken of ontspanning? Misschien gebruik ik teveel de Nederlandse perceptie van werken waarbij werken en ontspannen vaak niet hand in hand gaan. In Oeganda is dit zeker niet van toepassing: ondanks het feit dat mensen harde werkers zijn, vergeten ze niet te genieten van elke dag, leven ze in het moment en is morgen een zorg voor later. Al met al een prima combinatie, die maakt dat mijn bezigheden als ontspanning voelen en het thuisfront zich afvraagt (en ook ikzelf stiekem wel een beetje) of dit wel de bedoeling is van veldwerk. Ter geruststelling: er gebeurt hier genoeg, soms teveel om te beschrijven, en een dag is vaak te kort om alle plannen uit te voeren!

Leave a Comment