door Georgette Veerhuis Het is alweer bijna twee jaar geleden dat ik meeliep met een enorme protestmars in Boedapest, waar zo’n 80,000 man op af kwam, om te demonstreren tegen de verontrustende zet van de Hongaarse overheid, met de Fidesz partij en minister-president Viktor Orbán aan kop, jegens de Central European University (CEU). Hier schreef ik al eerder een blog over. Deze demonstratie kon zoveel momentum krijgen omdat het niet zozeer alleen om CEU gaat, maar vooral om hoe de verwijdering van CEU en andere beangstigende grillen van de huidige Hongaarse politiek.
Waar ik mij toen begaf in een hoopvolle menigte die graag nog wilde geloven in de redelijkheid van de Hongaarse overheid, zijn deze gemoederen over een periode van 20 maanden behoorlijk bedaard. Toch vindt er nu weer een opleving plaats. Een laatste protest #OccupyKossuth is georganiseerd van 24 november tot 1 december om de aandacht te vestigen op de laatste week van CEU. Daarna moet zij weg. Maar hoe heeft dit nou zo ver kunnen komen?
Terwijl ik in mijn eerste jaar al mijn aandacht stortte in de interessante maar ook zware stof (over onderdrukking, strijd, onrecht en diepgewortelde pijn), de prikkelende discussies in klaslokalen, en de brede uitwisseling van kennis die wordt gekenmerkt door CEU’s internationale karakter, werd plots een politieke offensief ingezet buiten de muren van de universiteit die deze activiteiten mogelijk maakte. Zo werd in oktober 2016 de grootste onafhankelijke (midden-linkse) krant Népszabadság van de één op andere dag gesloten om vermeende financiële redenen. Anderen spraken echter over een coup en een aanval op persvrijheid en democratie.
In maart 2017 kwam de volgende schokgolf: de Hongaarse overheid kondigde een wetswijziging aan die zich indirect maar uitsluitend op CEU richtte. De nieuwe wet stelde: als Hongaars-Amerikaanse universiteit moest zij ook een campus hebben en vakken aanbieden in de V.S. Op CEU’s uitnodigingen om te onderhandelen ging de Hongaarse overheid niet in. In reactie op deze merkwaardige zet vonden er van april tot aan mei vier protesten plaats, waarvan ik de grootste hierboven al beschreef, en zijn er daarnaast tal van solidariteitsbrieven en –protesten geschreven en gehouden. Tot slot werd er in april nog een andere wet uitgevaardigd, die NGO’s zwaar beperkte in hun activiteiten door nieuwe regels omtrent buitenlandse donaties waar zij grotendeels op draaien.
Het politieke offensief valt dus in een bredere context waarin ‘civil society’ wordt afgebroken en vrijheden van onafhankelijke instituties drastisch worden ingeperkt. Zo is ook de Academie van Wetenschappen ten prooi gevallen, en is onlangs mijn master Gender Studies uit de lijst van geaccrediteerde studies gehaald. Ook dakloosheid is laatst gecriminaliseerd en langs de grens worden vluchtelingen met geweld in opvangkampen-cum-gevangenissen gehouden.[4] De overheid is actief bezig met het creëren van onveilige werkplekken, studieplekken, opvangplekken en politiek-culturele centra waar (kwetsbare) mensen voorheen terecht konden, waar belangrijke ontmoetingen plaatsvonden, en waar meningen en visies gedeeld en betwist werden. Het is duidelijk geworden dat haar beleidsvorming is gebaseerd op een politiek van angst- en haatzaaiing. De angst die wordt verspreid is: iedereen kan de volgende zijn.
De EU heeft zich wel gemoeid met het hele gebeuren, maar kennelijk niet afdoende. Laat ik belichten dat op 26 april 2017 de Europese Commissie heeft laten weten dat de aangepaste onderwijswet “lex CEU” tegen de “Charter of Fundamental Rights” indruist; dat op 17 mei 2017 het Europese Parlement een resolutie aannam om lex CEU in te trekken; en dat op 2 februari 2018 de EC Hongarije aanklaagde over lex CEU; en dat de aanvallen van de Hongaarse regering op de rechtsstaat inmiddels zijn veroordeeld. Op haar beurt organiseerde CEU zich razendsnel om te voldoen aan bovengenoemde eisen en heeft sinds 8 september 2017 een gedeelde campus bij Bard college in New York. In De Hongaarse overheid weigert echter de nieuwe overeenkomst te ondertekenen en laat CEU al 18 maanden in onzekerheid opereren. Nu is helaas het einde in zicht. Klik hier voor de volledige tijdlijn.
Met een laatste protest roepen studenten – niet alleen van CEU maar ook ELTE en Corvinus – EVP-politici op om de rode lijn te trekken en academische vrijheid te waarborgen binnen EU-landen. Gebeurt dat niet, dan kan dat een gevaarlijk precedent scheppen waarin het bestaansrecht van universiteiten in andere landen ook voor het oprapen ligt. Een universiteit biedt een platform voor discussie, waar juist gesprekken moeten kunnen plaatsvinden over politieke vraagstukken tussen mensen met verschillende politieke affiniteiten. Dat is een vast onderdeel van een democratische samenleving. Dat is waar CEU voor staat.
Help mee! Teken de online petitie hier.
Voor meer info, luister ook naar dit radiofragment van De Nieuws BV op NPO radio 1 van 22 november waarin ik, Max de Blank en Charley Boerman kort praten over over Orbán’s zondebokpolitiek, academische vrijheid in Hongarije, en over de demonstratie op #Nov24.
#OccupyKossuth
#SzabadEgyetem
#IstandwithCEU
#academicfreedom
Georgette Veerhuis studeerde aan de CEU en behaalde dit jaar haar Master in Women and Gender Studies.