Skip to content

De dag van Brexit: Stof dat opwaait, stof dat neerdwarrelt en stof tot denken

Suncover
Voorblad van The Sun op 24 juni

Door Rhoda Woets            Op vrijdag 24 juni word ik om 6.00 wakker wanneer mijn telefoon piept. Ik open het bericht van een goede vriendin die al jaren in Engeland woont en geschrokken en met veel uitroeptekens haar ‘lieve mede-Europeanen’ laat weten dat haar geadopteerde vaderland gek is gewor-den. Bekomen van de schrik (leek het niet juist de goede kant op te gaan voordat ik ging slapen?) en geïnstalleerd achter een bureau op de VU is het moeilijk om mijn aandacht bij het werk te houden.

Guardiancover
voorblad van The Guardian op 24 juni

Ik weet onderhand hoe lastig het is om de consequenties van een Brexit te overzien, zelfs voor specialisten, en heb alle mogelijke scenario’s voorbij zien komen in de kranten. In die zin is er weinig nieuws en toch moet ik de neiging onderdrukken om elk half uur het web op te gaan. De paniek, verdriet, woede, euforie en onzekerheid geuit op blogs en websites zijn vooral nieuwswaardig omdat ze een eerste reactie vormen op een historisch moment. Straks is het stof enigszins neergedaald en zullen de opinie stukken weer nuchterder van toon worden. Nu schrijft Jonathan Freedman in de Guardian met enig pathos dat het Groot Brittannië van gisteren verdwenen is: “That place is gone forever….. Britain is changed in a way that makes the heart sink rather than soar”. Tim Stanley van de Daily Telegraph lijkt de uitslag eerder te interpreteren als een terugkeer naar een glorieus verleden dan een afscheid. Hij schrijft opgewekt over de man die het Verenigd Koningrijk het EU-loze, wat hij noemt “promised land” in moet loodsen: “All hail, Boris Johnson, hail to thee. Thane of Cawdor and king hereafter!” De verwijzing naar een zin uit het toneelstuk Macbeth, in de 17de eeuw ontsproten aan het brein van William Shakespeare, lijkt niet toevallig. Het past bij de misplaatste nostalgie naar een (koloniaal) verleden, de ontkenning dat de wereld – en de positie van Groot-Brittannië daarin – allang veranderd is. Groot-Brittannië wordt niet weer ‘great’. Misschien eerder, zowel letterlijk als figuurlijk, ‘little’ al valt nog te bezien wat de gevolgen van een vertrek zijn. De oproep om 23 juni tot ‘Independence day’ uit te roepen, suggereert in elk geval dat Brussel een koloniale bezetter was en is daarmee een diepe belediging voor alle voormalige Britse koloniën.

CoverDailyMirror
Voorblad van de Daily Mirror op 24 juni

Wat vinden VU antropologen van het aanstaande vertrek uit de EU? Ik voerde wat informele gesprekjes met collega’s waaruit zowel verbazing als onbegrip klinkt. Naast grappen over de mogelijkheid van Londen als een onafhankelijke stadstaat, lijkt consensus te bestaan over het referendum als middel dat de betekenis en vorm van een democratie aantast. Wat betekent democratie wanneer een enorm ingrijpende beslissing bepaald wordt door de waan van de dag en een te verwaarlozen verschil tussen ja en nee stemmers? Wanneer een minderheid zich domweg neer dient te leggen bij de stem van de meerderheid? Wanneer sommige politici en boulevardkranten met leugens strooien over de Brusselse regelzucht (“de EU bepaalt dat kapsters geen hakken meer mogen dragen”), vluchtelingen en de toetreding van Turkije? Wanneer burgers de EU wensen te verlaten uit woede en angst voor immigranten en vluchtelingen zonder naar het totale plaatje te kijken? Een verbond sluiten betekent geven en nemen; er zijn nooit louter voordelen te behalen. Hoe dat totaal plaatje eruit ziet is echter moeilijk te overzien voor de ‘gewone’ burger. Nu expertise en nuance verdacht of saai zijn, werden economen die waarschuwden voor de gevolgen van een Brexit afgeserveerd als doemdenkers en verdwenen wijze woorden vaak in het populistische geschreeuw. Het is in elk geval te hopen dat politici die de Brexit campagne hebben geleid een les trekken uit de hoogmoed van generaal Macbeth. Misschien dat die les zich vanzelf opdringt wanneer het stof is opgetrokken. We gaan het zien.

Rhoda Woets is redactielid van Standplaats Wereld en werkzaam als universitair docent aan het Utrecht University College.

2 Comments

  1. Fred van Oosten Fred van Oosten

    ‘Wat vinden VU antropologen van het aanstaande vertrek uit de EU?’ Dat is niet van belang. De taak van antropologen is een grondig onderzoek naar beweegredenen en daar heb ik maar heel weinig van gehoord. Het is de vraag hoeveel mensen voor een camera werkelijk een duidelijke verklaring willen geven voor hun afwegingen. Aan meningen hebben we niets voor een verklaring waar je beleid op kunt maken.
    Begrippen als Europa en EU worden door politici en anderen voortdurend door elkaar gehaald, als dat zo uitkomt. Ik vermoed dat Engelsen en Grieken en vele anderen genoeg hebben van de Duitse bemoeizucht en superioriteit. Het ziet er ook nu weer naar uit dat men geen lessen wil trekken uit fouten van het EU-beleid sinds jaren.

    • standplaatswereld standplaatswereld

      Ik ben het niet met je oneens, Fred. Maar SpW is vooral een plek waar antropologen en aanverwanten eens hardop kunnen nadenken. Wie weet wat daar voor grondig onderzoek uit voort kan komen.

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *