Skip to content

De groei van Shanghai en de ecologie

Tekst en foto’s door Freek Colombijn In 1992 bezocht ik Shanghai. In 2010 keerde ik terug in een stad die deels onherkenbaar was geworden. Het bekendste landmark van de stad was twintig jaar geleden de Bund, de boulevard die de westoever van de Huangpu volgde. Langs de Bund stonden, en staan, trotse kantoren, die aan het begin van de twintigste eeuw waren opgetrokken door westerse firma’s die zich met steun van hun regeringen toegang tot China verschaft hadden. Aan de overkant van het water, het Pudong district, was geen noemenswaardige bebouwing.

Tegenwoordig is Pudong minstens zo belangrijk als de Bundzijde en de meest aansprekende gebouwen staan allen aan die zijde van de rivier. Dicht bij elkaar staan hier de Oriental Pearl Tower, de Jin Mao Tower en het Shanghai World Financial Center. Met andere wolkenkrabbers vormen ze een spectaculaire skyline. De Oriental Pearl Tower (468 m) is de bekendste. De spitse toren met 2 grote bollen is het symbool van Shanghai geworden, meer dan de Bund. Het Shanghai World Financial Center (492 m), met zijn vorm van een flesopener, is het hoogste gebouw van de stad. De ironie is dat als Taiwan onderdeel van China wordt genoemd, niet het Shanghai World Financial Center zich de hoogste van het land mag noemen, maar een wolkenkrabber in Taipeh. Maar een nog hogere toren is in aanbouw in Shanghai. Deze moet met 632 m alles in de stad overtreffen. Verderop op deze zijde van de rivier staan dan ook nog de fraai vormgegeven paviljoens van de Expo. In 20 jaar tijd is een miljoenenstad tegenover de Bund verrezen.

Hoe sterk de stad bruist blijkt misschien het beste ’s avonds. De Bund is feestelijk verlicht en vormt het centrum van het uitgangsleven. Het zakenleven in Pudong staat dan stil, maar Pudong vormt een fantastisch decor voor de flanneurs op de Bund. De bollen van de Oriental Pearl Tower verschieten steeds van kleur. Twee kleinere gebouwen aan de oever trekken nu echter ook veel aandacht. Ze zijn levende billboards geworden: bewegende lichtreclames zo hoog als een kantoortoren! Het spektakel van licht wordt compleet gemaakt door overdadig verlichte rondvaartboten op de rivier.

Shanghainezen moeten wat met licht hebben. Er gaat een shuttletreintje onder de Huangpu door. Het is meer een attractie dan een middel van vervoer, want onder de grond rijdt men door een tunnel van flitslichten in groen, blauw en rood. Op een TV scherm duikt opeens een haai op de passerende treinreiziger. Zo’n zee van licht onder en boven de grond lijkt natuurlijk een verkwisting van energie, maar voor middernacht is alle verlichting gedoofd. Gaat men vroeg naar bed?

In feite probeert het gemeentebestuur een brede strategie te ontwikkelen voor een energiezuinige toekomst. De stad heeft enorm geïnvesteerd in het openbaar vervoer, voordat het autobezit wijd verbreid is geworden. Het idee is: als wij het openbaar vervoer op niveau krijgen voordat de opkomende middenklasse de ambitie krijgt een auto aan te schaffen, blijven mensen van het openbaar vervoer gebruik maken. Busvervoer zou teveel ruimte innemen, dus het openbaar vervoer moest onder de grond. In korte tijd is een metronetwerk aangelegd dat nu al meer strekkende kilometers telt dan de underground van Londen; de prijs van een kaartje is laag gehouden. Dit verklaart een van de meest opvallende zaken in Shanghai: het zeer geringe autoverkeer. Hoe verstandig dit beleid is geweest blijkt als men denkt aan een stad als Jakarta waar de auto de metro te snel af is geweest.

De groei van kantoren en de metro is natuurlijk niet het enige dat gebeurd is. Het inwonertal is snel gestegen van 12 miljoen in 1990 tot 19 miljoen nu (zulke cijfers zijn overigens afhankelijk van waar men stadsgrenzen trekt). Er is ook een enorme bouwactiviteit ontplooid om al die mensen te huisvesten.  Vanaf een hoog uitkijkpunt ziet de stad eruit als een woud van stenen: allemaal woonflats. Zo blijft de stad ondanks de snelle ontwikkeling leefbaar. Daarvoor moet dan wel met keiharde hand bestuurd worden. Alleen al om plaats te maken voor de Expo zijn 18.000 mensen rücksichtslos uit hun woning gezet.

Freek Colombijn is als antropoloog verbonden aan de afdeling Sociale en Culturele Antropologie van de Vrije Universiteit. Verschillende malen heeft hij op deze weblog bericht over zijn onderzoek in Indonesische steden.

4 Comments

  1. Interessant verhaal, Freek! Leuk dat je ons blijft berichten over het reilen en zeilen van verschillende “wereldsteden”!

  2. […] Sociale en Culturele Antropologie van de Vrije Universiteit.  Eerder schreef hij hier over stedelijke groei in Shanghai en berichtte hij regelmatig over zijn onderzoek in Indonesische […]

  3. […] en Culturele Antropologie van de Vrije Universiteit. Onlangs schreef hij voor deze weblog over Shanghai en ecologie. Daarvoor berichtte hij verschillende malen over zijn onderzoek in Indonesische […]

  4. Heeeeeee Freeeeeeeeekkkiiieeee!!!!!!
    Sprr goede coatching joh!

Leave a Reply to Lyudia Cancel reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *