Skip to content

Een ‘global village’ in Turkije

Foto: Lenie Brouwer
Foto: Lenie Brouwer

Door Lenie Brouwer Als antropoloog vraag je je altijd af wat er gebeurt in dorpjes met mysterieuze namen, gelegen aan onverharde stoffige wegen, net achter de horizon. Dertig jaar geleden, als student antropologie, deed ik onderzoek in zo’n dorp, een vlekje op het platteland in het midden van Turkije. Afgelopen zomer kwam ik er terug. In mijn herinnering speelde zich een belangrijk deel van het dagelijks leven van vrouwen en meisjes rondom de dorpspomp af, daar gingen de roddels rond, en was het gezellig. Hun leven begon en eindigde bij hun dorp. Geïsoleerd voelden ze zich niet, dit was de wereld die ze kenden.

Ik heb afgesproken met Ali, die in zo’n dorp geboren is, maar al meer dan twintig jaar in Nederland woont. Hij is voor de zomervakantie terug in zijn land van herkomst. We ontmoeten elkaar bij een nabijgelegen busstation. Achter Ali aan rijdend, gehuld in stofwolken, realiseer je je waarom deze regio niet vermeld staat in reisgidsen.  Er is niets behalve uitgestrekte akkers. Geen wonder dat zoveel mannen hier dit gebied wilden verlaten, veertig jaar geleden. Ze gingen op zoek naar werk in Duitsland of Nederland, en zochten het avontuur. Er kwam een proces van kettingmigratie op gang: broers en neven volgden. Vrijwel elk gezin in het dorp heeft nu een familielid dat in het buitenland woont.

Ik wil graag weten hoe het dorpsleven is veranderd, dertig jaar later. Een paar dingen vallen meteen op. Ik zie overal satellietschotels. In 1980 hadden een paar rijke dorpelingen televisie, met slechts een paar kanalen. Nu staat ieder huis in contact met de buitenwereld. Ik wandel door het dorp, naar de grote waterbak, de bron van het dorp, die indertijd het hart vormde van het dagelijks leven van de vrouwen. Het is er stil. Ali vertelt dat er nu overal stromend water is. Vooruitgang in objectieve zin, maar een alternatief voor de gezelligheid van de dorpspomp hebben de vrouwen nog niet gevonden.

Migranten komen minder vaak terug naar huis dan in het begin. De enige manier om alle Europese Turken hier weer heen te krijgen, is een festival organiseren met bekende muzikanten. Ik blijk het feest helaas net gemist te hebben, maar ik maak nog wel een vrolijk bruiloftsfeest mee. Loop je rond in het dorp, dan zie je meteen waar de geslaagde immigranten wonen; die hebben de mooiste huizen. Ik spreek Yusuf, een Nederlandse Turk die op vakantie is in het dorp, maar al ruim dertig jaar in Gouda woont. Hij is hier voor het eerst zonder zijn kinderen. Die hebben het te druk met hun studie. Hij zit er wat alleen bij in zijn grote huis, indertijd gebouwd door zijn vader die een van de eerste dorpelingen was die naar Europa afreisde. Hij nodigt ons uit voor een glas wijn op zijn balkon en vertelt over zijn ervaringen, over een leven dat zich nu al langer afspeelt in Nederland dan in Turkije. Dertig jaar geleden, dat weet ik zeker, was hier geen wijn te vinden.

We logeren bij Ali, die een etage heeft boven het huis van zijn ouders. Zijn vader wil voor Ali een heel nieuw huis bouwen, naast dat van hem. Ali’s vader vindt zijn kleinzoon, de 9-jarige Mohammed die in Nederland geboren is, brutaal en slecht opgevoed. Mohammed toont geen respect voor ouderen, hij praat terug, en zegt tegen zijn opa dat hij niet mag slaan. Ali heeft nog niet de moed gehad om tegen zijn vader te zeggen dat hij alleen maar hier komt vanwege zijn ouders en nooit in het dorp zal gaan wonen.

Het dorp is een global village geworden, de wereld een dorp. Men zegt wel dat immigratie twee kanten op werkt, zowel de immigranten als de ontvangende samenleving veranderen. Hier in Turkije zie je dat ook het land van herkomst fundamenteel is veranderd.

Lenie Brouwer is docente aan de afdeling Sociale en Culturele Antropologie van de VU.
Zij schreef eerder over Tariq Ramadan ontslagen ondanks protest ; Wat heeft afkomst met etniciteit te maken? ; over de speech van Obama Inspiratie en transpiratie en over het boek van Robert Vuijsje Robert lacht in zijn vuistje.

One Comment

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *