Skip to content

Een zaak van leven of dood

IMG_0639Door Marina de Regt. Afgelopen vrijdag is er een bestand afgekondigd in de al ruim drie maanden durende oorlog tussen Saoedi-Arabië en de Houthis in Jemen. Dit bestand is uitermate hard nodig want de situatie in Jemen is ronduit verschrikkelijk. Volgens de meest recente gegevens van de humanitaire coördinator van de VN hebben momenteel 21 miljoen Jemenieten behoefte aan humanitaire hulp (op een totale bevolking van 25 miljoen), en zijn meer dan één miljoen mensen ontheemd. Er zijn al meer dan 3000 doden gevallen en 15.000 gewonden, waaronder heel veel burgers. Het dagelijkse leven in Jemen is sinds de bombardementen tot stilstand gekomen. Er is slechts een aantal uren per dag elektriciteit, er is nauwelijks water meer beschikbaar en benzine en diesel zijn al maandenlang schaars. Het gevolg is dat er nauwelijks auto’s meer rijden, mensen niet meer naar hun werk kunnen, generatoren niet meer werken, en het openbare leven vrijwel compleet tot stilstand is gekomen. Bovendien is Jemen voor 90 procent afhankelijk van import, en wordt er sinds eind maart niets meer ingevoerd omdat havens en vliegvelden zijn gesloten. Medicijnen en voedsel raken langzaam op, met alle gevolgen van dien.

Ik heb jaren in Jemen gewoond en gewerkt, en heb er talloze vrienden en vriendinnen. In de afgelopen maanden heb ik met een aantal van hen contact onderhouden, maar de uitzichtloosheid die uit deze gesprekken blijkt maakt het voor mij steeds moeilijker hen op te bellen. Iedereen zit thuis, niemand gaat meer naar zijn of haar werk, ze ontvangen geen salaris meer en leven van hun spaargeld. Er is geen transport meer, geen elektriciteit om naar de televisie te kijken of de airconditioning te gebruiken (wat vooral rampzalig is in de kustgebieden waar de temperatuur in de zomer heel erg hoog is). Kinderen gaan niet meer naar school of de universiteit. Iedereen zit doelloos thuis te wachten tot de situatie verbetert. In de telefoongesprekken weet ik vaak niet wat ik moet zeggen, maar ik weet dat het belangrijk is dat ik mijn betrokkenheid blijf tonen.

In sommige gevallen is mijn contact een zaak van leven of dood. Sinds een aantal jaren steun ik mijn Jemenitische vriendin Noura (niet haar echte naam) financieel. Zij heeft een hartoperatie ondergaan en dagelijks medicijnen nodig. Die medicijnen kostten eerst 100 euro per maand, een bedrag wat zijzelf van haar beperkte pensioen niet op kan hoesten. In 2012 bood ik haar aan iedere maand geld over te maken voor haar medicijnen. Dit bedrag is echter steeds hoger geworden en door de enorme inflatie van de afgelopen maanden (de prijzen zijn gemiddeld met 400 procent gestegen) kosten de medicijnen nu 300 euro per maand. Als Noura haar medicijnen niet gebruikt, gaat ze zeker dood. Maar kan, en wil, ik die 300 euro per maand nog wel op blijven brengen?

In de afgelopen jaren heeft Noura veel vaker een beroep op mij gedaan wanneer zij geld nodig had voor haar gezondheidsproblemen, en langzamerhand zijn de bedragen steeds verder op gelopen. Het is een heel groot dilemma voor me; eigenlijk wil ik niet zoveel geld aan haar geven en beïnvloedt haar financiële  afhankelijkheid onze vriendschap in grote mate. Als ik een gemiste oproep van haar zie wil ik vaak niet terug bellen omdat ik weet dat ze om geld zal vragen. Maar kan ik haar laten vallen nu de situatie in Jemen zo erg is dat meer dan 80 procent van de bevolking humanitaire hulp nodig heeft? Moet ik niet een klein steentje bijdragen door haar medicijnen te betalen, en haar zo in leven houden? De situatie in Jemen komt zo wel heel dichtbij en raakt mij persoonlijk.  Hoe ver gaat mijn betrokkenheid? Wat doe je als er een beroep op je wordt gedaan waardoor je een leven kunt redden? Zou je daar niet vanzelfsprekend positief op reageren? Of toch niet tegen elke prijs?

In het laatste telefoongesprek dat ik met Noura had zei ze dat ze liever dood wilde. Het leven heeft geen zin meer voor haar. Ze vertelde dat veel mensen om haar heen de stad uit zijn getrokken, omdat ze liever sterven in een koeler gebied dan in de hete havenstad Hodeidah. Maar Noura heeft geen enkele plek om naar toe te gaan, en wacht daarom lijdzaam af. Met mijn financiële steun kan ik dat lijden een klein beetje verlichten….

Marina de Regt is universitair docent bij de afdeling Sociale en Culturele Antropologie van de VU. Zij schreef al eerder blogs over de situatie in Jemen, zie bijvoorbeeld  Wat is er aan de hand in Jemen; Chaos in Jemen en de plicht van de antropoloog; en A grim new phase in Yemen’s migration history.

Voor meer informatie over de situatie in Jemen kun je naar de speciale radio-uitzending over Jemen luisteren van VPRO’s Bureau Buitenland  dd. 7 juli 2015.

4 Comments

  1. drs ing Henk Uijttenhout drs ing Henk Uijttenhout

    Als ik dit bericht lees, komen veel verhalen over de oorlog in mijn herinnering, zowel van mijn familie in de regio Den Haag-Leiden als van mijn schoonfamilie in Twente. Hoewel de oorlog in de randstad en in Twente verschillend beleefd is, zijn de overeenkomsten groter.
    Ik heb laatst meegewerkt aan een boek over 70 jaar vrede en veiligheid, maar elders in de wereld is oorlog met alle verschrikkingen van dien voor gewone mensen gewoon doorgegaan.

  2. Saskia Saskia

    Marina! Ik lees nu pas deze intieme en openhartige blog. Dank je wel daarvoor – jouw kwetsbaarheid is precies wat ik nu nodig had.
    Hartelijke groet van Saskia

  3. […] what to answer him. While I got used to phonecalls from my friend Noura, who I support financially (see blog), the despe-rate situation in Yemen had never reached me through chat messages on […]

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *