Door Emine Igdi Hawar is een Koerdisch woord voor schreeuw of noodkreet. Wanneer iemand in een noodsituatie verkeert schreeuwt hij of zij “hawar!” (‘help’). Ferman was oorspronkelijk het officiële bevel van de Ottomaanse Sultan om iets gedaan te krijgen. In het Koerdisch staat ferman echter gelijk aan genocide, bijvoorbeeld verwijzend naar Fermana Ezídiya (de Ezidi genocide) en Fermana Fila (de Armeense genocide).
De laatste weken heb ik geregeld de Hawar! en Fermane! kreten gehoord, geroepen door de Koerden. Hiermee wilden ze aandacht vragen voor de gruwelijke daden van de terroristen die streven naar de inrichting van de zogenaamde Islamitische staat (IS) en die ik in dit artikel ISIS noem.
ISIS heeft in juni 2014 de tweede grootste stad van Irak, Mosul, overgenomen. Het Iraakse leger bood geen weerstand en verliet de stad. ISIS heeft het achtergelaten legermateriaal in beslag genomen. Sommige commandanten van het Iraakse leger en enkele soennitische stammen in Mosul hebben zich bij de ISIS aangesloten. Naast de olievelden die zij reeds in Syrië bezitten, gaf de overname van Mosul ISIS extra veel macht.
ISIS heeft begin augustus het Koerdische Shengal in Noord Irak aangevallen. Shengal (Sinjar) is een heilige plaats van het volk van de Êzidî ’s. Er waren ter plekke peshmerga’s (“zij die tegenover de dood staan)” gestationeerd om dit gebied en de bevolking te beschermen. Tegen de aanval van ISIS konden de peshmerga’s onvoldoende weerstand bieden, met fatale consequenties voor de Êzidî ’s. Duizenden van hen werden vermoord, vrouwen en kinderen werden ontvoerd en 40-50.000 Êzidî ’s zijn naar het Shengal (Sinjar) gebergte gevlucht. Dagenlang zaten ze vast in de bergen zonder voedsel en water en vele kinderen stierven als gevolg van uitdroging. De internationale steun kwam te langzaam op gang. Na de Êzidî ’s volgde er een gelijksoortig drama voor Christenen in de regio. Van de beide groepen is inmiddels bekend dat honderden vrouwen door ISIS zijn ontvoerd met de bedoeling om hen als jihadist bruiden in te zetten of te verkopen. De leiders van de Êzidî ’s hebben een wereldwijde oproep gedaan, en specifiek aan de Koerden, om de 73ste ferman oftewel genocide van Êzidî ’s te voorkomen.
De Koerdische peshmerga’s uit het Iraakse- en Iraanse Koerdistan en de Koerdische guerrilla’s uit het Syrische en Turkse Koerdistan hebben samengewerkt om de opmars van ISIS tegen te houden. Zij werden sinds 8 augustus met luchtbombardementen door de V.S. ondersteund. Pas na bijna een week werden de eerste voedselpakketten in het Shengal gebergte gedropt voor de vluchtelingen. Volgens het laatste nieuws zijn vele van deze vluchtelingen door de Koerdische strijdkrachten uit de bergen gered. De Europese Unie en de V.S. hebben de aanvallen van ISIS veroordeeld. De EU lidstaten vinden het terecht dat de Koerden onder de huidige omstandigheden wapens bezitten. Volgens de laatste berichten zijn er een aantal Europese landen die graag wapenleveranties in gang willen zetten. De Westerse landen zien de Koerden op dit moment als enige optie om ISIS tegen te houden, uiteraard met materiële steun van het Westen.
Maar wie zijn nu eigenlijk die Êzidî’s die sinds begin augustus doelwit van de ISIS zijn?
Veel Êzidî ’s wonen in het Turkse en Iraakse deel van Koerdistan. Maar ook veel Êzidî’s uit Turkije zijn vanwege religieuze vervolging naar onder andere Duitsland gevlucht. Ze spreken Koerdisch, leven bijna geïsoleerd van andere groepen in de Midden-Oosten en weigeren om zich tot de Islam bekeren.
Volgens hun geloof heeft God de wereld geschapen en zichzelf hierna teruggetrokken. Zeven engelen ontfermen zich over het reilen en de zeilen van de wereld. De engel (melek) Taus (‘pauw’) staat aan het hoofd. Meleké Taus (Pauwengel) is geschapen door het goddelijk licht en daarom de belangrijkste engel van God. Taus is een woord dat in het Arabisch gelijk staat aan “satan”, wat te maken heeft met het scheppingsverhaal in de Koran. Êzidî hebben daardoor onterecht de naam “duivelaanbidders ” gekregen.
In het Êzidîsche geloof heeft de wereld een eeuwig bestaan. God, die de wereld geschapen heeft, laat zijn creatie niet kapot maken. Er bestaat geen hel en daarom ook geen duivel. Mensen hebben daarentegen op aarde voldoende mogelijkheden om hun ziel te zuiveren waardoor de hel overbodig is. Deze kansen krijgt men via wedergeboorte. Na het overlijden komt de ziel in een ander lichaam terug in de wereld.
Omdat Meleké Taus door het licht geschapen is, vinden de Ézídí de zon, de maan en de sterren heilig. Ze bidden drie keer per dag met hun gezicht gericht naar de zon. Hun heilig boek heet Mishefa Resh (‘Zwart Boek’) en hun tempel heet Lalesh. Woensdag is de wekelijkse rustdag, onder andere omdat Meleké Taus op die dag geschapen is.
De Ezidi zien zichzelf niet als afstammelingen van Adam en Eva, maar als een apart geschapen volk. Het Êzidîsch geloof is monotheïstisch en ouder dan het Jodendom, het Christendom en de Islam. Volgens sommige bronnen gaat hun geschiedenis 4.000-6.000 jaar terug. Huwelijken met buitenstaanders zijn niet toegestaan.
Respect voor de natuur en alle ander levende wezens zijn in het Ezidische geloof belangrijk, oorlogen en het doden van mensen mogen niet.. Het Ezidische geloof bevat elementen van de religie die teruggaat op Zarathustra (een oude Iraanse religie), en van Islam, Jodendom en Christendom.
Dit is de theoretische kant van Êzidî geloof. Ik heb geen zicht op de praktische uitvoering van deze religie. Dat vind ik op dit moment ook minder belangrijk. Waar het mij om gaat is dat er voldoende internationale aandacht komt om een eind te maken aan het drama waarin zij zich bevinden. Ik sluit dan ook dit stuk met de woorden van Êzidî: “Hawar Fermane!”
http://www.nrc.nl/nieuws/2014/08/06/de-yÊzidî s-van-irak-worden-bedreigd-wie-zijn-zij/
Emine Igdi werkt bij het UAF, de stichting voor vluchteling-studenten als project coördinator en studentenbegeleider. Zij behaalde haar master (culturele antropologie, VU) op 16 febrauri 2006. Zij is nu “buiten-promovenda” bij de Faculteit der Sociale Wetenschappen, de afdeling Sociale en Culturele Antropologie. Haar onderzoek gaat over de invloed van de politieke spanningen in Turks-Kurdistan op het dagelijks leven van de Koerdische vluchtelingen in Amsterdam.
Bedankt voor dit interessante artikel. Dikwijls kun je door onderzoek een mengsel van verschillende religieuze symbolen, rituelen en praktijken constateren. Ik zie hier ook weer de kwalijke koloniale rol van Engeland en Frankrijk na het uiteenvallen van het Ottomaanse rijk. Die kwalijke bemoeizucht leidt m.i. tot het huidige extremisme in de Arabische wereld. En maar oorlogvoeren en wapens sturen. Politici hebben geen zelfreflectie, zelfkritiek of historisch besef. En niet-betrokkenen worden het slachtoffer.
Bedankt voor dit stuk, Emine!
Merhaba emine ben cizre’den yildiz.1990 lı yıllar cudi mahallesi.