Door Edien Bartels.
Naema trouwde toen ze vijftien was. Haar vader had haar huwelijk geregeld. Ze zag haar man voor het eerst op haar trouwdag. Ze dacht: “oh nee, toch niet hem. Hij was toen 39 jaar, het was geen leuke man om te zien, maar het moest van mijn vader”, zegt ze. Ze waren achtien jaar getrouwd en toen zijn ze gescheiden. Ze hebben zes dochters gekregen. Op één na zijn ze allemaal getrouwd. “Mijn dochters hebben zelf gekozen. Ik heb daar niks mee te maken,” vertelt ze.
Fatima kwam naar Nederland toen ze zeven jaar was. Haar ouders waren gescheiden en haar vader was in Nederland hertrouwd. Toen ze elf jaar was liep ze van huis weg omdat ze veel geslagen werd. Haar vader bracht haar terug naar Marokko en liet haar achter bij vreemden. Ze had veel last van heimwee maar rondde toch succesvol de basisschool en de middelbare school af. Ze kreeg een Nederlands paspoort omdat haar vader Nederlander was geworden. Op haar twintigste reisde ze terug naar Nederland. De eerste jaren in Nederland heeft ze weer heimwee naar Marokko. Toch slaagt ze erin een HBO opleiding te volgen en heeft ze nu werk op haar niveau.
Dit zijn twee cases die aan de orde kwamen tijdens de workshop ‘Huwelijksdwang en gedwongen achterlating van vrouwen en kinderen’. Hoe vaak huwelijksdwang en achterlating van vrouwen, kinderen en jongeren in Nederland voorkomt weten we niet precies. Er zijn wel grove cijfers over maar die zijn al weer van 2014. Duidelijk is wel dat het grote invloed heeft op de betrokkenen. Dwanghuwelijken kunnen voorkomen in combinatie met achterlating, maar dat is niet altijd het geval. Achterlating heeft bij vrouwen het gevolg dat ze in armoede vervallen en zich als een wegwerpproduct voelen. Achtergelaten kinderen en jongeren ontwikkelen vaak identiteitsproblemen. Ze zien zich als Nederlander maar verblijven gedwongen in het land van herkomst (van de ouders). Ze weigeren dan om zich aan te passen.
Deze workshop was een van de zes workshops die gehouden werden in het kader van de masterclass Migratie, Huwelijk en Zelfbeschikking, op 25 januari 2018 aan de Vrije Universiteit. Deze masterclass werd georganiseerd in samenwerking door drie organisaties: de Vrije Universiteit afdeling Sociale en Culturele Antropologie, het Sociaal Cultureel Planbureau en een NGO: de Landelijke Werkgroep Mudawwanah. Het was erop gericht om wetenschappelijk onderzoek over te dragen aan mensen in het werkveld: politici, beleidsmakers, hulpverleners. Naast de workshops over respectievelijk Syrisch recht, transnationale scheidingen, huwelijkse gevangenschap, informele huwelijken en familiehuwelijken, waren er lezingen over huwelijksmigratie naar Nederland en over de ontwikkelingen rond verblijfsrecht. Er kwamen 150 mensen op af. Als vorm van valorisatie van onderzoek was het dus een groot succes.