door Emine Igdi Cizre (Koerdische naam Cizîra Botan) is een stad in de provincie ??rnak (Turkije). Tot de jaren 90 van de vorige eeuw was de stad nogal traditioneel ingericht en door de mannen gedomineerd. De vrouwen uit de stad droegen een soort burqa (çar?ef/ çarik) die meer een traditionele betekenis had dan een religieuze. De genderrollen waren helder: vrouwen binnen, mannen buiten. In de publieke sfeer was er bijna geen ruimte voor gezamenlijke activiteiten van mannen en vrouwen. Vanaf de jaren 90 van de vorige eeuw is het gezicht van Cizîra Botan echter geleidelijk veranderd. Er vonden onder de leiding van de Partiya Karkerén Kurdistan (de PKK) demonstraties plaats om meer rechten op te eisen voor de Koerden.
Tijdens die demonstraties deden zowel mannen en vrouwen mee. Dat was tot die tijd niet gebruikelijk. Hiermee hebben de vrouwen – onder aanmoediging van de guerrillabeweging – hun ruimte opgeëist in de publieke sfeer. Vele vrouwen namen deel aan de beweging en dat zorgde voor een prestigieuze positie voor de vrouwen. Daarnaast werden in de omgeving van Cizîra Botan sommige Koerdische dorpen door het Turkse leger platgebrand of gebombardeerd, waardoor de nomadische bevolking en de dorpelingen hun toevlucht zochten in Cizîra Botan. Zij waren gewend dat de vrouwen een vrije rol hadden buiten het huis. Voor deze vrouwen was het dan ook niet vreemd in de stad samen met de mannen deel te nemen aan de demonstraties.
Nu een vrouwelijke burgemeester
Deze dagen heeft Cizîra Botan kennis gemaakt met een nieuw fenomeen. Voor het eerst in haar geschiedenis krijgt stad een vrouw als burgemeester. Op 30 maart 2014 worden in Turkije burgemeestersverkiezingen gehouden. De sterkste partij in Cizîra Botan is de Koerdische partij; de Partij van Vrede en Democratie (BDP). BDP heeft besloten om tijdens de aanstaande burgemeestersverkiezingen een vrouwen-quotum in te voeren. In een aantal Koerdische steden worden vrouwelijke kandidaten voorgedragen. Cizîra Botan is een van die steden. Sinds het vrouwen-quotum in Cizîra Botan bekend is, hebben vele vrouwen zich aangemeld voor de race.
Wat is er interessant aan de situatie?
De mannen in de stad zijn zeer betrokken bij de verkiezingen. De vrouwelijke kandidaten willen winnen en ze worden door mannelijke familieleden, vrienden, kennissen bijgestaan.
Eén van de kandidaten is mijn zusje Evin Igdi (31 jaar). Ik heb twee weken geleden mijn moeder gebeld en ik wilde ook met mijn zusje praten. Dat kon niet want zij had hoog bezoek uit de familie. Mijn ooms, de oudste is waarschijnlijk boven de 70, komen alleen in bijzondere gevallen allemaal samen. Zij wilden van mijn zusje weten hoe zij haar bij haar campagne konden ondersteunen. Ik kreeg kippenvel van verbazing. De mannen van 60-70 jaar, uit een nogal patriarchiale samenleving, willen een 31 jarige jonge vrouw ondersteunen bij het realiseren van haar politieke ambities!
Maar hoe is het zover gekomen? Het antwoord ligt in de ideologie en de strategieën van de Koerdische vrijheidsbeweging en de inzet van de Koerdische vrouwen voor de Koerdische politieke strijd in Turkije.
Het maakt niet uit welke vrouw uiteindelijk de race gaat winnen. Zoals mijn moeder zei: “het maakt niet meer uit of mijn dochter burgemeester wordt of niet. Het belangrijkste is dat zij het durft en dat het zover gekomen is.” Naar mijn mening hebben in elk geval de vrouwen deze verkiezingen al gewonnen. Zij hebben nu al een onuitwisbaar spoor nagelaten binnen een patrichiale gemeenschap. Een belangrijk kasteel is veroverd, de rest volgt nog…
Emine Igdi werkt bij het UAF, de stichting voor vluchteling-studenten als project coördinator en studentenbegeleider. Zij behaalde haar bul (culturele antropologie, VU) op 16 febrauri 2006. Zij is nu “buiten-promovenda” bij de Faculteit der sociale wetenschappen, de afdeling Sociale en Culturele Antropologie. Haar onderzoek gaat over de invloed van de politieke spanningen in Turks-Kurdistan op het dagelijks leven van de Koerdische vluchtelingen in Amsterdam.