Door Lysanne Vrooman Op een maandagochtend in februari word ik wakker. Met de slaap nog in mijn ogen pak ik mijn telefoon om te kijken hoe laat het is. Ondanks dat het net acht uur is, zie ik veel notificaties van Facebook op mijn schermpje staan. De notificaties komen uit de Facebook-groep van de vrijwilligersassociatie (Baobab Experience) waarbij ik nu al zo’n zes weken meeloop en onderzoek doe in Rome. Ik lees de berichten en begrijp dat de politie is langs geweest bij het ‘kamp’ dat is opgezet voor de migranten om in te overnachten. De politie heeft de tenten leeggemaakt, opgeruimd en enkele migranten meegenomen naar het hoofdbureau voor een controle. Er wordt gevraagd of eenieder die beschikbaar is zo snel mogelijk kan komen.
Ik besluit me zo snel mogelijk aan te kleden en vertrek naar station Tiburtina. Achter dit station is een ongebruikte bushalte en parkeerplaats waar de Baobab Experience, een vrijwilligersassociatie opgericht door burgers, hulp biedt aan migranten in Rome. De associatie heeft hier een kamp opgezet waar migranten worden voorzien in dagelijkse behoefte als eten, medische zorg, ondersteuning en onderdak. Het ‘kamp’ bestaat uit enkele tentjes, wat kratten met plastic bordjes, een paar bezems en een voetbal. Burgers hebben hun handen ineen geslagen omdat de stad zelf geen voorzieningen biedt aan deze migranten (ze vallen buiten het reguliere opvangsysteem).
Januari tot en met maart 2017 liep ik mee bij deze associatie om onderzoek te doen naar de uitingen van solidariteit en de rol die de vrijwilligers spelen binnen het grote veld van ‘migratie’.
Als ik er aankom op die grijze, koude maandagochtend is het hoogtepunt van de sgombero (evacuatie/ontruiming) door de politie en de reddingsactie van de tenten door de vrijwilligers al voorbij. Ergens snel komen met het openbaar vervoer in Rome is vrijwel onmogelijk en ook nu kwam ik daardoor te laat. De enkele vrijwilligers die in rap tempo aanwezig waren zijn al weer terug naar hun werk gegaan, en ik zie alleen Anna zitten. Anna is een studente die dagelijks aanwezig is bij de migranten. Ze zit op een bankje en is druk bezig met haar telefoon. De frons op haar gezicht spreekt boekdelen. Ze groet me kort en typt dan weer verder op haar telefoon. Op de plek waar eerder de tenten stonden, liggen nu enkel stapels dekens op de grond.
Terwijl de eerste druppels regen naar beneden vallen, denk ik terug aan het afgelopen weekend. Ik denk aan het heerlijke eten dat zaterdagavond bereid werd door ouders van de kinderen van een basisschool in de wijk San Lorenzo, en waar wij als een groep vrijwilligers en alle migranten mochten komen eten. En hoe na het eten spelletjes werden gespeeld en plots een dansfestijn losbarstte op Somalische muziek. De vrijwilligers werden traditionele dansen aangeleerd en iedereen hupste rond met een lach op zijn gezicht. Ik hoor Mohammed me nog enthousiast en luid (om boven de muziek uit te komen) zeggen hoe heerlijk het was om weer te kunnen dansen, waarna hij de zweetdruppels van zijn voorhoofd veegde.
En ook zondag was er een en al plezier toen een groep vrijwilligers ging schaatsen met de migranten. Ik denk aan de angstige gezichten van sommige migranten bij het vooruitzicht om op het gladde ijs te stappen. Ik zie weer voor me hoe ze hun eerste wankele stappen op het ijs zetten, onderuitgaan maar na twee rondjes de allergrootste lach op hun gezicht hebben.
Na twee heerlijke dagen zonder zorgen en vol van warmte en plezier voelt het deze maandagochtend als een grote gezamenlijke kater, een tegenslag voor de vrijwilligers. Zo’n kater waarbij je je voorneemt om niet meer te drinken, omdat dit gevoel het niet waard is. Het plezier van het weekend is te niet gedaan door deze evacuatie. Maar net zoals stoppen met drinken ook zelden gebeurt, stopt deze evacuatie ook de vrijwilligers niet.
Met man en macht zet iedereen zijn netwerk in om een slaapplek te vinden voor de migranten en met succes. Die avond kunnen de migranten slapen in het kantoor van een politieke partij. Een groep van vijfentwintig vrijwilligers komt daar die avond bijeen en bespreken de gebeurtenis van de dag, en de uitdaging voor de komende week om ook een slaapplek te vinden. Na deze korte uitweiding over vandaag gaat de vergadering weer door met het bespreken van het wekelijkse programma, zoals op elke wekelijkse vergadering. De zorg voor de migranten gaat door en volgend weekend zal er extra hard gewerkt worden om de migranten de ontvangst en warmte te bieden die de instituties en het beleid in deze stad niet verzorgen.
(De namen in deze blog zijn pseudoniemen)
Lysanne Vrooman is master student Humanistiek aan de UvH en master student Social and Cultural Anthropology aan de VU. Op dit moment schrijft ze haar thesis over de rol van vrijwilligers en hun uitingen van solidariteit in de migratieindustrie.