Student antropologie: ik wil in Cairo blijven!

Door Valerie Alliet Onthutst en deels met stomheid geslagen wil ik het volgende graag met u delen. Inmiddels is het vrij bekend, voor eenieder die het nieuws omtrent Egypte en in het bijzonder Cairo volgt, dat het momenteel voor buitenlanders niet geheel veilig is in Cairo. Het Ministerie van Buitenlandse Zaken dringen sterk aan om op eigen gelegenheid het land (tijdelijk) te verlaten. Dit advies wordt overgenomen door de Nederlandse Ambassade in Cairo en zodoende ook door de VU Amsterdam.

Nu ben ik het zeker niet geheel oneens met deze statement van BUZA en liegen de feiten er niet om: er zijn inderdaad de afgelopen dagen flink wat buitenlanders opgepakt, meegenomen voor verhoor, geïntimideerd en vervolgens weer vrijgelaten. Ik heb de verhalen van dichtbij mogen horen en deze hebben zeker indruk op me gemaakt. Maar ook deze verhalen moeten in de huidige politieke context worden geplaatst. Het is inderdaad opmerkelijk dat de nieuwe vicepresident buitenlanders in Cairo spionnen van het Westen noemt, om vervolgens vele arrestaties later, na een crisisoverleg mee te delen dat alle journalisten in Cairo alle vrijheid moeten kunnen genieten.

Het is opmerkelijk hoe de eerste opmerking op de staatstelevisie zo snel wantrouwen heeft kunnen ontketenen tegenover buitenlanders onder grote delen van de bevolking en hoe een tweede opmerking deze angst ook vrij snel weer kan neutraliseren. Zo merkte ik ook in mijn eigen buurt dat alle buurtbewoners die ik inmiddels goed heb leren kennen, me opeens minder hartelijk, of zelfs niet meer, groetten na het eerste statement. Nu, een paar dagen later en ook na het tweede statement, merk ik dat de houding weer warmer begint te worden en weer richting de vriendelijkheid van een paar dagen geleden gaat. Het is opmerkelijk wat voor invloed de staat hier heeft op zijn onderdanen en de macht diens opinie te manipuleren.

Natuurlijk heeft deze omslag tegenover buitenlanders mij de afgelopen dagen erg beziggehouden en mijn bewegingsvrijheid beperkt tot mijn eigen wijk in Cairo: Zamalek. Buiten de grenzen van Zamalek treden voelde niet meer 100% veilig omdat het nieuws continu nieuwe verhalen naar buiten bracht over arrestaties van buitenlanders op verschillende plaatsen in Cairo. Menig telefoontje met de Nederlandse Ambassade in Cairo zorgde er echter voor dat ik de hoop erin hield, omdat de ambassade blijft volhouden dat er in Zamalek niks is om voor te vrezen en dat het hier volledig rustig is. Zelfs ten tijde van het hoogtepunt met betrekking tot alle onrust, bleef de ambassade realistisch en nuchter en bleven ze stellig bij hun standpunt over Zamalek en de veiligheid hier.

Jammer genoeg kan de ambassade dit standpunt niet officieel meedelen aan de VU Amsterdam. Wanneer het namelijk een officiële instantie betreft, moet de ambassade zich houden aan het officiële standpunt van BUZA. Dit betreft een reisadvies voor heel Egypte waarin geen onderscheid wordt gemaakt tussen de wijken in Cairo. Onofficieel is er volgens de Nederlandse ambassade in Cairo geen reden om nu weg te gaan uit Zamalek, noch Cairo, en het onderzoek af te breken, omdat Zamalek veilig is. Langzaamaan hervat ook het leven in de andere wijken van de stad zich en gaat het leven weer enigszins door als voor de afgelopen 25 januari. Officieel wordt er echter een heel ander beeld afgegeven van de veiligheid en neemt de universiteit dit advies als richtlijn.

Dit leidt ertoe dat er nu op basis van een officieel advies – dat overigens geen verplichting vormt – een beslissing moet worden genomen over de voortzetting van mijn verblijf en onderzoek in Egypte met alle gevolgen van dien voor mijn afstuderen dit jaar, terwijl iedereen weet dat dit advies onofficieel deels overtrokken is voor bepaalde wijken als Zamalek. Het komt dan ook als een donderslag bij heldere hemel dat juist nu de situatie aan het beteren is in de stad, winkels en banken weer open zijn, mensen weer naar hun werk aan en de files dus terug zijn op alle bruggen en wegen, ik nu alsnog gedwongen lijk te gaan worden te stoppen met mijn onderzoek. De frustratie en het onbegrip overheerst omdat hier in Cairo het leven zich heeft hervat en de situatie aan het beteren is, andere ambassades – zoals België – hun adviezen al positief hebben aangepast en ik me, nu alle zware onrust is weggeëbd, opeens toch druk moet maken over gedwongen vertrek.

Ik zou dan ook willen zeggen tegen de VU, Buitenlandse Zaken, de Ambassade en iedereen die dit leest, kijk alsjeblieft verder dan een officieel reisadvies geldend voor heel Egypte. Heb oog voor de situatie op de grond en hoe deze lokaal kan verschillen voor diverse gebieden in Egypte en zelfs binnen Cairo. De huidige situatie is een unieke kans om onderzoek te doen in Egypte terwijl je tegelijkertijd onderdeel uitmaakt van de nieuwe geschiedenis van het land.

Valerie Alliet is masterstudent Social and Cultural Anthropology aan de VU. Ze doet op dit moment veldonderzoek in Cairo, Egypte. Lees ook het verslag van onze andere masterstudent in Cairo, Anrike Visser, en de analyse over de crisis in de Arabische wereld door Erik van Ommering.