Skip to content

Verkiezingen in Indonesië: het feest van de democratie

SANYO DIGITAL CAMERADoor Freek Colombijn    In de tijd van President Soeharto stond de uitslag van elke politieke verkiezing van tevoren vast en de term ‘pesta demokrasi’ (het feest van de democratie) had een erg cynische bijklank. Sinds zijn val in 1998 is Indonesië in een verbluffend hoog tempo gedemocratiseerd en zijn verkiezingen echt een soort feest geworden.

Vandaag streden Prabowo Sugianto en Joko Widodo (roepnaam Jokowi) om het presidentschap. Jokowi heeft naam gemaakt met zijn sociale beleid als burgemeester van Solo, wat hij heeft voortgezet als gouverneur van Jakarta. Prabowo, een schoonzoon van Soeharto, en oud-militair, staat voor een krachtig bestuur-oude-stijl. Terwijl veel Indonesiërs hem steunen zijn anderen niet vergeten dat hij verantwoordelijk was voor de verdwijning van protesterende studenten kort voor de val van Soeharto en zij gruwen bij het idee dat hij president wordt. Wat in Indonesië minder bekend is, is dat daarvóór zijn troepen honderden, zo niet duizenden, burgers en verzetstrijders in Oost Timor en Aceh hebben omgebracht.

Beide kandidaten grepen in hun campagne terug op beelden uit de Indonesische Revolutie, toen President Sukarno en vice-president Hatta de Indonesische Republiek uitriepen (1945). Prabowo heeft als ‘running mate’ Hatta Rajasa gekozen en samen noemen ze zich Prabowo-Hatta, een duidelijke verwijzing naar de legendarische combinatie Sukarno-Hatta (ze komen trouwens net als het oorspronkelijke duo respectievelijk van Java en Sumatra, en dat detail zal veel Indonesiërs niet ontgaan). Jokowi heeft de ervaren politicus Jusuf Kalla als running mate en ook dat geeft een mooie combinatie op, die in dit geval allitereert: Jokowi-JK.

Het stembiljet gaat er nog vanuit dat een deel van de kiezers analfabeet is en visuele clues zijn dus belangrijk. Prabowo-Hatta hebben een topi, Indonesisch hoedje voor moslims, opgezet. Jokowi heeft een sympathiek ogend rood-wit-zwart geruit overhemd aan op de foto van het stembiljet, maar met hetzelfde shirt staat hij op billboards afgebeeld en hij had het ook aan bij het laatste televisiedebat. De kleuren lenen zich goed voor een billboard in een hele simpele stijl, waarin hij en Jusuf Kalla bijna als een silhouet zijn afgebeeld, die ook herinnert aan posters uit de revolutiejaren.

Vandaag heb ik als een zelfbenoemde waarnemer de verkiezingen in een wijk van Surabaya gevolgd. De stemlokalen zijn provisorisch onder een baldakijn in de open lucht opgebouwd. Kiezers krijgen een stemformulier uitgereikt en moeten achter een schot met een prikker op een kussentje de kandidaat van hun voorkeur doorboren. Dit is geen goedwillende voodoo, maar deze manier van stemmen stamt uit een tijd dat niet iedereen gewend was met potlood of pen om te gaan. Wie gestemd heeft moet haar of zijn vinger in een potje met slecht afwasbare inkt dopen om fraude te voorkomen. De verkiezing duurt maar tot het heetst van de dag en dan worden de stemmen in het openbaar geteld. Formulier na formulier wordt door het hoofd van het stembureau opengevouwen en tegen het licht gehouden om het gaatje te vinden. Hij roept dan om of de stem geldig is (dus of er binnen de lijnen is geprikt) en voor wie die stem is; dat wordt op een groot vel aan de muur geturfd.

Het geheel gaat er gemoedelijk aan toe. Eerst zit de voorzitter van het stemlokaal achter een tafel, maar later loopt hij met een peuter op de arm rond. Nog later spelen twee van zijn kinderen op de grond onder een van de tafels waar de prikkers op liggen, want dankzij het tafelkleedje is de tafel een leuke tent geworden. In de loop van de ochtend zakt iedereen in het stembureau een beetje onderuit en wordt de sfeer steeds relaxter. Aan het begin van de dag moet bijvoorbeeld elke kiezer zijn kieskaart inleveren en eerst gaan zitten tot zijn of haar naam wordt afgeroepen om zijn stemformulier te krijgen. Maar later op de ochtend wordt een stap overgeslagen en krijgt iedereen direct het stemformulier mee. Bijkomend voordeel: zo kan de geluidsinstallatie gebruikt worden voor het spelen van vrolijke muziek. De verkiezing is nu echt een feest van de democratie geworden.

One Comment

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *