Door Viane Towo. “Kunt u mij de weg naar de Bisonstraat vertellen, meneer?” De man denkt even na. “Dat is in Tivoli!” zegt hij dan, alsof dat al genoeg zegt. Inderdaad, ik ben op weg naar Tivoli, een wijk in Eindhoven waar ik deze zaterdag de hele dag onderzoek ga doen voor Bureau Wijkwiskunde. Etnografisch onderzoek welteverstaan, want Wijkwiskunde is een antropologisch onderzoeksbureau dat kwalitatief onderzoek doet in stadswijken. ‘We onderzoeken, geven advies, co-creëren, bedenken concepten en voeren projecten uit ter verbetering van wijken. We verzorgen in opdracht voor gemeenten, overheid, woningcorporaties, bedrijven, welzijnsorganisaties, stichtingen en bewonersgroepen het gehele traject van vraag naar oplossing’ (www.wijkwiskunde.nl). Het doel van Wijkwiskunde hierbij is om tot concrete antwoorden op vraagstukken te komen, of om trends inzichtelijk te maken en dan ook projecten uit te voeren die een oplossing kunnen vormen voor de gevonden problemen of vragen vanuit een buurt. Ze vormen daarbij als antropologen een brug tussen bewoners en opdrachtgevers. Dit keer in Tivoli heeft een woningcorporatie Wijkwiskunde de brede opdracht gegeven om te onderzoeken wat er speelt in de buurt en ook meer specifiek wat er ruimtelijk nog verbeterd zou kunnen worden (www.wijkwiskunde.nl).
Aangekomen in de Bisonstraat word ik welkom geheten door Feye van Olden, die samen met Merlijn Michon eigenaar is van Wijkwiskunde. Hij heeft in het logeerhuis overnacht en is al begonnen met werken. Achter zijn laptop verzamelt hij alle etnografische data die de voorafgaande dagen door een team van onderzoekers is verzameld en zijn taak is om deze data de analyseren. Enthousiast vertelt Feye wat over de wijk: Het is een oude wijk die in de jaren ‘30 door Philips is gebouwd voor hun fabrieksarbeiders. Het lag van origine helemaal buiten de stad Eindhoven en de tuinen waren extra groot, zodat de arbeiders hun eigen groenten konden verbouwen. De straten hebben allemaal dierennamen: Berenstraat, Kangoeroestraat, Pantherstraat. De huizen zijn gezellig klein, met soms een voortuintje, en in het midden van de wijk ligt een ‘plein’ dat in de loop van de geschiedenis verschillende functies heeft vervuld. Nu is daar een grote speeltuin. Op die plek begint mijn veldwerk.
De eerste opdracht van iedere onderzoeker in het team is om anderhalf uur lang in de buurt rond te lopen en te observeren. De eerste indruk is belangrijk, zegt Feye, want een eerste indruk krijg je maar één keer en wanneer schrijf je die nou op zodat je er meerdere kan analyseren en vergelijken? Met een aantekeningenboekje zit ik op bankjes, loop ik door de straten en ga ik langs bij het buurtwinkeltje. Het is prachtig weer, dus het is geen straf de hele dag buiten te moeten zijn. Het is rustig, want het is weekend en het is nog best vroeg. Zoveel mogelijk schrijf ik op. Wie er rondloopt, wat ik hoor, wat ik zie. Hoe de mensen met elkaar omgaan, hoe de sfeer voelt op straat. Het is heerlijk om mijn natuurlijke nieuwsgierigheid naar mensen en mijn omgeving de vrije loop te laten, om me over alle kleine dingetjes te mogen verwonderen, me bij alles af te mogen vragen wat het verhaal er achter is.
Na de lunch mag ik deze nieuwsgierigheid naar verhalen nog een stapje verder uitleven: door mensen aan te spreken en te interviewen. Een mevrouw die haar hond uitlaat, de eigenaar van de buurtwinkel, een mevrouw die haar gras maait. Er is veel leven op straat door het mooie weer. De speelplaats stroomt vol met jongeren en kinderen. Ik volg de lijntjes. En langzamerhand ontvouwen zich achter deze zonnige dag scènes van een familiedrama.
Een paar weken geleden was er een schietpartij. En afgelopen donderdag was er de zoon die zich in de garage van zijn vader ophing. Toen ze hem vonden viel de vader voor zijn zoon op de knieën en begon te bidden. “Had ie beter eerder kunnen doen’’ is het commentaar van één van de oude mannetjes die in de gouden gloed van de namiddagzon zitten te kletsen, “het was geen lieverdje!” Ook de vader zelf is geen lieverdje, beamen de andere mannetjes. En heel vroeg deze zaterdagmorgen is de zoon in het ziekenhuis overleden. De buurtbewoners verwerken dit tragische einde door er met elkaar over te praten, hun levende lichamen koesterend in de warme lentezon. Het is bijzonder wat je over een buurt kan leren, in één dag. Wiskunde is nog nooit zo leuk geweest.
Foto: Bureau Wijkwiskunde, Amsterdam
Voor meer informatie over Bureau Wijkwiskunde: www.wijkwiskunde.nl
Viane Towo is student aan de bacheloropleiding Culturele Antropologie en Onwikkelingssociologie van de VU. Voor het vak Professionele en Thematische Oriëntatie Antropologie liep zij een dagje stage bij bureau Wijkwiskunde.