Skip to content

Antropoloog wordt kunstenaar

Beeld: Iti Westra
Een interne dialoog met Iti Westra, afgestudeerd in de Culturele Antropologie aan de VU (2001), dit jaar aan de Rietveld akademie.

Hoe wordt een antropoloog kunstenaar?

Kunst en antropologie verschillen helemaal niet zoveel van elkaar. Beide kijken met een nieuwsgierige blik naar de werkelijkheid, analyseren en onderzoeken die. Mijn beeldend werk nu zou niet hetzelfde zijn zonder antropologische blik, en aandacht voor het conceptuele: waarom zit de wereld in elkaar zoals die in elkaar zit? Waarom vindt iedereen dat normaal? Als je er een beetje aan frunnikt, werkt het dan nog?

Zoals die tegelwand bijvoorbeeld? Je hebt een tegelwand gemaakt van zachte, aaibare textiel. Hoe kom je daarop?

Antropologen laten zien hoe er overal ter wereld anders wordt gedacht, hoe mensen door andere vooronderstellingen een totaal andere blik op de wereld om hen heen hebben. Maar het gaat niet alleen om denken, het gaat ook om materiaal, textuur, de hardheid en zachtheid van dingen.  Die behoren net zo goed tot de onuitgesproken vanzelfsprekendheden van een cultuur.

Je hebt een ‘reader’ samengesteld over de cultuur van de Rednalreden (Tirreg University Press 2009). Kun je iets meer over deze groep vertellen?

Ik heb mij de afgelopen jaren vooral verdiept in de Rednalreden, een intrigerende stam die in een gebied woont dat wordt gekenmerkt door riviermondingen, een laagland langs de Atlantische oceaan. Hoewel Rednalreden op het eerste gezicht heel vriendelijk lijken ten opzichte van vreemden blijkt dat slechts schijn wanneer je er langere tijd verblijft. Waarschijnlijk heeft dit te maken met hun neiging om alles slechts in termen van korte termijn eigenbelang te zien. Daarnaast zijn ze ook erg bezig met mythes. Iedereen probeert zijn eigen persoonlijke mythe te leven. Vooral jongeren denken dat zij mythische talenten hebben, en zijn voortdurend bezig met het uitgroeien tot mythische proporties. Hoe dat precies moet, is een onbeantwoorde vraag. De vrouwen, vooral in de 20 en 30 lijden vaak aan een vreemd soort zenuwziekte, genaamd Nrub Tuo. Ik kan hier nog wel uren over doorpraten, maar dat wordt al gauw speculatie. Had je nog andere vragen?

Nou, aangezien je kunstenaar bent, ben ik benieuwd naar de kunstvormen van de Rednalreden.

In de reader over de Rednalreden vind je ook een artikel over de sacralisering van artefacten en kunst. Vreemd genoeg heeft de sacralisering van artefacten weinig te maken met religie of het geloof in bovennatuurlijke wezens, zoals in de meeste culturen. Het zijn menselijk gecodeerde objecten, geen referenties naar het bovennatuurlijke. De sacralisering van objecten staat echter in scherp contrast met de Rednalredense dwang tot efficientie en doelmatigheid, waardoor ze elke vorm van decoratie eigenlijk nutteloos en zelfs immoreel vinden. Kunstenaars vallen daarom buiten de normale sociale orde, en symboliseren daarmee een waarde die veelvuldig met de mond beleden wordt, maar zelden in de praktijk wordt gebracht: die van creativiteit. Hoewel zij zondigen tegen de dominante waarden van efficientie en effectiviteit, worden zij geassocieerd met de belangrijkste mysteries van de Rednalreden cultuur, en natuurlijk zijn zij bij uitstek de mensen die erin slagen hun persoonlijke mythe te leven. Daardoor ontwikkelen kunstenaars ook weer een soort van arrogantie: zij zijn ervan overtuigd dat ‘de samenleving’ hen nooit echt begrijpt. Er zijn natuurlijk ook uitzonderingen, kunstenaars die wel moeite doen om hun werk uit te leggen.

Ben jij zo’n kunstenaar?

Dat is een goede vraag. Ik weet het niet, ik praat niet graag over mijn werk omdat ik vind dat je een beeld niet moet vervlakken door teveel woorden te gebruiken. Ik denk dat het vrij toegankelijk en begrijpelijk is. Kom maar kijken, dan mag je me alles vragen!

Iti Westra studeert af bij Dogtime, de avond opleiding van de Rietveld akademie. In 2001 studeerde zij af als antropoloog op een scriptie over Jomanda, samen met medestudente en auteur van dit stuk Kim Knibbe. Iti’s werk is te bezichtigen op de derde verdieping van het hoofdgebouw van de Rietveld aan de Fred Roeskestraat, lokaal 327, van 1-5 Juli. De reader is te bestellen voor 12,- euro via: contact@itiwestra.nl.

Deze interne dialoog is gecorrigeerd door Iti Westra. Eventuele fouten zijn te wijten aan de auteur. Misinterpretaties komen geheel voor rekening van de lezer.

4 Comments

  1. Lenie Brouwer Lenie Brouwer

    Bedankt voor de tip! Ik ben gisteren even wezen kijken naar de tentoonstelling van Iti Westra en haar medestudenten. Het was prachtig weer, de zon scheen en rondom de Rietveld Academie was het erg druk en heel gezellig. Achter het gebouw waren in een soort glazen kassen diverse eindexamenproducten te zien, soms waren ze heel vreemd (een verzameling beklede mattenkloppers die aan het plafond hingen), of al te bekend (een rommelige kamer als kunstobject) of heel grappig (een ketting van verroeste spijkers). Overal zag je mensen rondlopen die druk met elkaar of met de kunstenaar in gesprek waren. Ik hoorde behalve Nederlands, Engels, Frans en Duits om mij heen. Aan de exotische namen te zien kwamen de kunstenaars ook overal vandaan. Erg leuk zo’n internationale sfeer.
    Op de derde verdieping trof ik Iti aan in een vrij kale ruimte, omringd door enkele van haar producten. Ik zag bijvoorbeeld een grote legergroene laars waarvan het bovenste deel in de vorm van een slinger was geknipt, die via een draad aan het plafond was bevestigd. Op een tv toestel in een kast kon je een filmpje zien waar een vrouw een auto aan het inparkeren was tussen twee grote vazen (hoe verzin je het). Middenin de kamer stond een één meter hoge dinosaurus van spaanplaat die ze zelf in elkaar had geknutseld. Hiermee dwong ze trouwens respect af bij een klein jongetje die wilde weten hoe je zoiets kon maken. De bromtol, pan en lamp herkende ik van de tekening op de website, ze bleken half verzonken te zijn in de muur, gemaakt van een soort witte kalk.
    Eigenlijk wilde ik meteen een uitleg, want ik wist niet zeker of ik het wel goed begreep wat ik zag. Maar ik werd bijna streng terecht gewezen. ‘Ga eerst maar eens kijken’, luidde het advies. Later vertelde Iti hoe belangrijk het is dat je eerst zelf naar een object kijkt, je gedachten er over laat gaan, en dat je hiervoor de tijd neemt. Het gevolg is dat je veel bewuster je omgeving waarneemt en je realiseert welke verschillende betekenissen artefacten kunnen hebben. Met deze oefening in kijken komen de antropoloog en de beeldend kunstenaar weer bij elkaar, en kom ik op vertrouwd terrein. Iti, veel succes met je volgende project!

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *