Skip to content

De Israëlische soldaat: immoreel monster?

Foto door Edo Medicks

Door Erella Grassiani De afgelopen tijd staan Israëlische soldaten weer in de spotlight. Van vrienden overal ter wereld kreeg ik berichten toegestuurd over Eden Abergil, de Israëlische soldate die foto’s van zichzelf met haar gebonden Palestijnse gevangenen op Facebook had gezet. Iedereen was ontzet: hoe kon dit lachende meisje zo wreed zijn? Vorige week nog verscheen hierover een stuk van Ina Friedman in Trouw onder de titel ‘Leger krijgt gedragscode er niet ingestampt’. Mijn eerste reactie op het nieuws was: ja, dit is verschrikkelijk. Maar verrassend? Nee.

Tijdens mijn onderzoek naar de moraliteit van Israëlische soldaten in 2006-2007 keek ik naar hoe zulke ‘gewone’ jongens en meisjes zich op zulke manieren kunnen gedragen; lachend op de foto met gevangenen, mensen urenlang vasthouden bij de checkpoint in de stromende regen, Palestijnen uitschelden, slaan en vernederen.

Ik kwam erachter dat de bezetting zelf de grote boosdoener was’

Vanuit officiële Israëlische bronnen horen we altijd hetzelfde liedje, zoals ook Friedman schrijft: dit zijn rotte appels, uitzonderingen, zij zullen gestraft worden, enzovoorts. Actiegroepen die de Palestijnse zaak steunen schreeuwen daarentegen moord en brand over de immorele monsters die Israëlische soldaten zijn. Naar mijn mening hadden beide kampen ongelijk en, zoals wij antropologen doen, ik wilde weten wat er nou omging in die soldaten zelf. Waar hielden ze zich mee bezig tijdens hun dagelijkse beslommeringen in de bezette gebieden, leunend tegen een paar zandzakken bij een checkpoint of tijdens nachtelijke arrestaties? Waar ging er in hen om en hoe keken ze bijvoorbeeld naar de Palestijnse ‘ander’?

Zoals ook Yehuda Shaul van de organisatie ‘Breaking the Silence’ zegt in het artikel van Friedman kwam ik erachter dat de bezetting zelf de grote boosdoener was. Ik zag de soldaten politietaken uitvoeren waar ze erg gefrustreerd door raakten, ze stonden uren aaneen in de stromende regen en de brandende zon, sliepen weinig en hadden altijd heimwee naar huis. Niet alleen hun emoties stompten af, ook hun morele kompas raakte steeds meer bekneld waardoor concepten van goed en fout door elkaar heen ging lopen en op een gegeven niet meer in hun vocabulaire voorkwamen.

Het Israëlische leger blijft de nadruk leggen op de ethische code die door de Israëlische ethicus Asa Kasher is geschreven. Inderdaad hadden de soldaten die ik interviewde er wel van gehoord, tijdens hun eerste dagen in het leger toen alles sowieso in een roes aan hen voorbij ging. Sommigen hadden commandanten die bleven hameren op deze code en het belang ervan, maar de meesten hoorden er nooit meer over. En als ook hun directe leidinggevenden Palestijnen uitscholden of spullen stalen uit leegstaande Palestijnse huizen… dan zou dat wel okee zijn. Een commandant vertelde me: ‘ze [de soldaten] hebben er allemaal wel eens van gehoord [de ethische code] en als je echt geluk hebt vervelen ze zich genoeg en gaan ze ‘m ook nog doorlezen’.

Foto’s zoals die van Abergil laten een werkelijkheid zien van soldaten die ook voor de rest van Israël niet al te bekend is’

Dus inderdaad liggen Israëlische slaapkamerkasten vol met gestolen spullen en foto’s uit de dienstijd, net als die van Eden Abergil. Vooral deze foto’s laten zien hoe de situatie is genormaliseerd: waar een ander foto’s maakt van vakanties en andere gebeurtenissen die we ons willen herinneren, maken Israëlische soldaten foto’s van hun dienstijd, van de basis, van hun vrienden en, ja, ook van Palestijnen die ze gevangen hebben genomen. Zo ziet hun dienstijd eruit, dit is hun normaliteit.

In het artikel van Friedman wordt gezegd dat de meeste Israëli’s wel weten wat de dienst in de bezette gebieden doet met hun kinderen. Daar ben ik het niet mee eens. De Israëlische maatschappij doet teveel haar best om niet precies te weten wat daar gebeurt. Foto’s zoals die van Abergil laten een werkelijkheid zien van soldaten die ook voor de rest van Israël niet al te bekend is.

Het is maar al te makkelijk om onze afschuw te spuien als we zulke foto’s zien op het internet. Maar zouden we ons in dezelfde situatie bevinden als deze soldaten, dan is het helemaal niet uitgesloten dat we niet zelf thuis zouden komen met dergelijke ‘souvenirs’. Zoals Philip Zimbardo laat zien in zijn boek Het lucifer effect: hoe gewone mensen zich laten verleiden tot het kwaad over het angstaanjagende experiment dat hij in 1971 uitvoerde: binnen de kortste keren kan, onder bepaalde omstandigheden, ons morele kompas richting verliezen.

Als je afgestompt bent door het soort werk dat je doet en door de omstandigheden waarin je dit werk doet, dan heeft een ethische code geen zin, niet in Israel, maar ook niet in Irak of Afghanistan. Categorieën van goed en kwaad vervagen en verschrikking wordt normaliteit. De Israëlische versie van de ethische code is voor het Israëlische leger en de staat dan ook vooral nuttig voor PR doeleinden en om zich te ontdoen van enige verantwoordelijkheid voor het gedrag van de soldaten. Voor de soldaten heeft de code geen plaats binnen hun realiteit.

Erella Grassiani is vorig jaar aan de VU gepromoveerd op haar antropologisch onderzoek naar de moraliteit van Israëlische soldaten. Ze is nu docent kwalitatieve methoden op de Faculteit Sociale Wetenschappen op de VU. Ze schreef hier eerder over ‘de camera als wapen in mensenrechtenactivisme in Israë;/Palestina’.

2 Comments

  1. Semerel Semerel

    Hamas immorele monster en ook de palestijnse gezaghebbers .wat zegt men daar van
    Ik ben benieuwd wie hier een studie van gaat maken..

  2. Semerel Semerel

    breaking the silence zij zijn anoniemj dus kan men je van alles op de mouw spellden .ik geloof ze niet.

Leave a Reply to Semerel Cancel reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *