De maat is vol voor de Bosnische bevolking: Corruptie, vriendjespolitiek en werkloosheid

Door Gerwin Peelen. De demonstraties in Bosnië zijn inmiddels al meer dan een week aan de gang. Boze burgers in Tuzla gingen de straat op om te reageren tegen de hoge werkloosheid en het instorten van de lokale economie. Het sloeg over naar de andere steden in Bosnië waaronder de hoofdstad Sarajevo. In eerste instantie om de Bosniërs in Tuzla te steunen maar al snel keerden de protesten zich tegen het overheidssysteem, de economische malaise en de politieke corruptie.

Rellen van vrijdag ‘Dit heb jij nog nooit meegemaakt. Maar ik al duizend nachten. In de oorlog’, aldus één van de informanten in een kroeg na de rellen van afgelopen vrijdag. De vooral oudere demonstranten veranderden in toeschouwers en een jongere generatie nam het op tegen de ME en zette het Kantongebouw in vuur en vlam. Ook het naastgelegen Presidentieel gebouw werd bestookt door honderden jongeren. Chaos was meester op het politieke plein en diverse kiosken werden geplunderd en in de fik gezet.

De rellen eindigden zo snel als ze begonnen en de vier dagen van demonstraties die volgden kenden soms een grimmige sfeer maar verliepen vreedzaam. De eendaagse rellen hebben vooral in de internationale media een beeld neergezet en de vraag rijst of de rellen van vrijdag nodig zijn geweest om de zo gewenste verandering in gang te zetten. ‘Die vraag kan je beter aan de overheid stellen. We hebben jarenlang, twintig jaar, vreedzaam gedemonstreerd. En nooit kwam er een reactie. Nu zijn er rellen geweest en hebben we een reactie’, aldus een actievoerder die pamfletten uitdeelt. ‘Het waren hooligans. Betaald. Twintig jaar lang is er niets aan de hand en nu vliegt in één dag de vlam in de pan. Dan moet je jezelf vragen stellen’, aldus een minder enthousiaste Bosniër. Geruchten over hooligans, een set-up van politieke partijen en betaalde demonstranten doen de ronde al kunnen deze geruchten niet iedereen bekoren. ‘Door de groep als hooligans te beschrijven demoraliseer je de hele demonstratie’. ‘Hooligans? De apotheek naast het kantongebouw staat er nog prima bij. Dit waren jongeren zonder toekomst, zonder hoop, dit is het resultaat van diepe frustratie’.

De chaos van vrijdag begint langzaam te veranderen in een georganiseerde aanval op het politieke systeem. Twee belangrijke straten in het centrum worden dagelijks bezet en na Tuzla wordt er ook in Sarajevo een openlijke vergadering georganiseerd om een gemeenschappelijke koers te bepalen.  Maar hoe standvastig de Bosnische demonstranten ook mogen zijn, de zogenaamde Bosnische Lente heeft nog een lange weg voor de boeg. De kantons waarin de Bosnische Federatie is verdeeld lijken symbolisch voor de stroperige politiek van het land. Maar het opheffen van deze kantons zal tot problemen leiden, naast de duizenden werklozen, zouden de Bosnische Kroaten hun kantons en daarmee een groot deel van de politieke invloed verliezen.  Bovendien ligt het entiteiten-systeem vastgelegd in het Dayton-akkoord en zal de RepublikSrprska elke aanval op dit akkoord als een aanval op het bestaansrecht van de Republik ervaren. Toch blijven de demonstranten positief: ‘ Het moet anders. Er is nu geen weg meer terug. Als we dit niet doorzetten, dan moeten we allemaal emigreren. We hadden met de juiste mensen net zo rijk als Denemarken kunnen zijn. Prachtige land, prachtige mensen en een prachtige stad. Geloof me de demonstraties zullen doorgaan. Net zolang tot de hele politieke elite is neergehaald’.

Gerwin Peelen doet onderzoek in Sarajevo voor zijn Masterthesis Culturele Antropologie en probeert antwoord te krijgen op de vraag hoe de bezoekers van een alternatief café omgaan met de verschillende narratieven in de Bosnische samenleving, en hoe het café zichzelf etaleert als alternatieve plek. Volg zijn ontwikkelingen op www.bureaubosnie.wordpress.com