De omgekeerde wereld van carnaval ten tijde van Omikron. Een stopmotion van Esther Teelen.

Door Esther Teelen –

“Ik maak een stopmotion waarin ik mijn veldwerkervaringen verwerk”, dacht ik direct bij het beluisteren van een discussie over het Nederlandse coronabeleid. In de langetermijnaanpak stelde de overheid de eigen verantwoordelijkheid van burgers en bedrijven voorop, wat in de media tot nogal wat ophef leidde. Volgens tegenstanders was een sturende hand namelijk onontbeerlijk. Ik moest direct terugdenken aan Vastenavend van 2022 in ‘t Krabbegat, ofwel carnaval in het Brabantse Bergen op Zoom. Hier onderzocht ik de invloed van corona op de viering van carnaval. Ik ervaarde wat er gebeurt als mensen na een periode van sociale onthouding weer samen een feestje mogen vieren.

De carnavalsperiode van 2022 viel – toeval of niet – precies samen met de overgangsperiode tussen coronamaatregelen en het weer open gaan van de Nederlandse maatschappij. In Rotterdam liep ik nog op afstand van de mensen om me heen met een mondkapje op naar het station. Eenmaal in Bergen op Zoom stapte ik echter een andere wereld binnen: de omgekeerde wereld van carnaval ten tijde van Omikron.

Via rituelen en praktijken markeerde Vastenavend 2022 voor de carnavalsvierders de overstap naar het ‘nieuwe normaal’. Het was zowel een overgang als een omkering van een leven met sociale afstand naar een leven dicht bij elkaar, en van een leven met sociale beperkingen ‘terug’ naar een nieuw normaal met meer vrijheid. Omdat carnaval een feest is waarin grote groepen mensen dicht op elkaar staan was afstand houden geen optie en lieten ‘Krabben’ al tijdens de eerste rituele viering in één klap de sociale afstand varen.

Vastenavend 2022 bevrijdde de Krabben van een dagelijkse werkelijkheid die sinds 2020 voor een groot deel bestond uit leven met angst voor corona en uit beperkende coronamaatregelen. De langdurige sociale onthouding en hieruit voortkomende eenzaamheid maakten Vastenavend 2022 extra bijzonder. Het was voor even een omgekeerde wereld, waarin corona geen rol speelde. Dat het hier om een tijdelijke omkering en overgangsfase ging maakte de piek in coronabesmettingen in de week erna duidelijk. Tijdens de Vastenavend van 2022 leek de coronaperiode in één klap voorbij, maar eenmaal in het ‘nieuwe normaal’ bleek het virus terug van nooit weggeweest.

Esther Teelen behaalde in 2022 haar bachelor Culturele Antropologie en Ontwikkelingssociologie aan de VU.