Skip to content

De onrusten in Zuid-Soedan (en Gulu)

SpW Rixt Vellenga Gulu kaartDoor Rixt Vellenga     Gulu is de grootste handelsstad in Noord-Oeganda. De regio Acholiland is rijk aan vruchtbaar land. Cassave, tomaten, aardappelen, rijst, bonen en papaya’s worden vanuit Acholiland naar verschillende regio’s en landen geëxporteerd. Met name naar de Democratische Republiek Congo en Zuid-Soedan. Sinds december heerst er onrust in Zuid-Soedan, en dat is met name in Gulu te merken.

Zuid-Soedan is sinds 2011 onafhankelijk van Soedan. De talrijke etnische groepen in Zuid-Soedan hadden jarenlang hun krachten gebundeld in hun gezamenlijke strijd voor onafhankelijkheid. Maar nadat het land in 2011 uiteindelijk daadwerkelijk onafhankelijk werd, viel de gemeenschappelijke vijand weg en kwamen de etnische tegenstellingen weer boven. Het geweld in Zuid-Soedan brak in december 2013 uit toen de president van Zuid-Soedan, Salva Kiir (van het Dinka volk) verklaarde dat de voormalige vice-president Riek Machar (van het Nuer volk) een poging tot staatsgreep had gedaan. Machar ontkent dergelijke pogingen tot een coup. Wel heeft hij vanuit zijn schuilplaats verschillende interviews gegeven waarin hij zijn wens uitsprak dat Kiir snel opstapt. ‘Wij willen dat hij vertrekt. Dat is alles’, zei Machar tegen Radio France-Inter. ‘Hij kan de mensen niet verenigen en maakt ze dood alsof het vliegen zijn’ (Radio France-Inter, 29/12/2013).

Sinds half december zijn er duizenden mensen omgekomen in de strijd tussen  de president Kiir, en zijn voormalige tweede man Machar. Volgens sommigen wordt de onrust veroorzaakt door een ‘stammenoorlog’ met als inzet de macht in Zuid-Soedan. Anderen denken dat het voornamelijk gaat over de controle over de olievelden in Zuid-Soedan. Daarnaast zijn er duizenden jonge strijders (die het ‘Witte Leger’ genoemd worden omdat ze witte as op hun lichaam smeren tegen insecten) die in het wilde weg onschuldige burgers doden. En ook Oeganda speelt volgens velen een rol in de onlusten in Zuid-Soedan.

Machar beschuldigt Oeganda ervan Kiir te steunen door troepen te zenden die de Zuid-Soedanese overheid steunen. Museveni heeft Machar onlangs een ultimatum van 24 uur gesteld. Indien hij het door de Zuid-Soedanese overheid voorgestelde staakt-het-vuren niet zou respecteren, zouden de omringende landen in actie komen. Die kwestie speelt nu. ‘Als Machar het staakt-het-vuren niet steunt, dan zullen we achter hem aan moeten gaan’, zei Museveni op de Zuid-Soedanese tv. Op de vraag wat hij daar precies mee bedoelde, antwoordde hij: ‘hem verslaan’. Hoe dat dan precies zou moeten gebeuren, vertelde Museveni niet. Er is overigens discussie binnen de Oegandese regering, omdat president Museveni geen toestemming heeft gevraagd voor het zenden van deze troepen.

Niet alleen in het Parlement is er ophef. Ook in Gulu zelf werken de gewelddadigheden door. Er wonen hier  veel Zuid-Soedanezen die gevlucht zijn tijdens de jaren van de onafhankelijksstrijd, alsmede veel zakenmensen. En veel handelaren deden altijd goede zaken met Zuid-Soedan, omdat het niet zo ver is van Gulu. De weken voor kerst werd Gulu overspoeld door nieuwe groepen vluchtende Zuid-Soedanezen. Zij symboliseren het probleem dat Gulu ervaart. Veel handel ligt nu stil vanwege de oorlog. 70% van Oeganda’s exportproducten (met name voedsel) gaat naar Zuid-Soedan. Veel mensen in Gulu hebben een (handels)bedrijf in Zuid-Soedan, maar daar is nu alles stilgevallen. Omalla, die naast een bakkerij in Gulu ook een bakkerij in Juba heeft, vertelt dat South Sudan was our main market. About 70% of our total income was coming from Juba. The loss we have made is big. South Sudan was our market for eggs, maize flour, bananas, wheat and juice. We had just opened a multimillion bakery in Juba. With this confusion, we only pray that God helps us.

SpW Rixt Vellenga Gulu fotoDaarnaast staan Acholi niet echt positief tegenover de Dinka’s, vanwege etnische conflicten in het verleden. Dus ook hierom zorgen de migratiestromen voor spanningen. Verder is Gulu niet zo groot, maar de legerbasis is dat wel. Al sinds kerst rijden continue legervoertuigen dwars door Gulu, op weg naar Zuid-Soedan.  En ik moet eerlijk zeggen dat het best wel indruk maakt wanneer tientallen legervoertuigen voorbij denderen. Bovendien brengen voor de meesten hier in Gulu deze legervoertuigen alleen maar slechte herinnering naar boven. Sinds 2007 is er, na 20 jaar oorlog, weer rust in Acholiland. Niet alleen Joseph Kony en zijn LRA-rebellen hebben tijdens deze 20 jaar veel Acholi vermoord en kinderen ontvoerd. Volgens Okot, een priester in Gulu, hebben ook president Museveni en de UPDF een grote rol gespeeld tijdens de oorlog en veel Acholi vermoord . De president vóór Museveni was Obote, een Acholi, die tijdens zijn regeringsperiode mensen van Museveni’s stam vermoord heeft. Veel Acholi zijn van mening dat de UPDF en Museveni de Acholi  wilden uitroeien, en dat ook daarom de oorlog zo lang duurde. And now they are sending Acholi soldiers to South-Sudan, while we don’t have any reason to go there. It’s just that Museveni wants to punish us [Acholi] (Okot).

Daarnaast wordt er gesuggereerd (op straat, op de radio, in de krant) dat Joseph Kony van plan is om weer naar Noord-Oeganda te komen. Zoals de krant Daily Monitor (12/01/2014) meldt: The collapse of authority in South-Sudan is tantamount to an invitation of LRA rebels back to Northern Uganda.. Dit zorgt voor nog eens extra veel onrust in Gulu en Acholiland. Naast de stilliggende handel, de stijgende voedselprijzen (de prijzen van rijst en bonen zijn verdubbeld en zout is nauwelijks verkrijgbaar) en de vluchtelingen hier in Gulu, doet dit alles de sfeer geen goed. De onrust in Zuid-Soedan straalt uit en brengt ook grote onrust in Gulu en Acholiland.

Rixt Vellenga was masterstudente op onze afdeling, en is nu PhD-studente bij de Gulu Universiteit in Noord Oeganda.

2 Comments

  1. Marina de Regt Marina de Regt

    Een goed overzicht van wat er speelt, Rixt, en heel schokkend. Laten we hopen dat er een vreedzame oplossing komt. De bevolking in de regio heeft al genoeg ellende meegemaakt. Hou je taai!

  2. drs ing Henk Uijttenhout drs ing Henk Uijttenhout

    Afschuwelijk, dat er aan deze toestanden maar geen einde komt. Mijn vroegste herinneringen zijn die aan de situatie in Congo en de moord op Patrice Lumumba, met hulp van de CIA in 1961. Als ik op Wikipedia lees, komt de herinnering weer terug aan de berichten in de krant en op de radio. Het westen heeft een boel schade gedaan aan al die landen, beter gezegd stammen en volken, die vanuit hun cultuur een andere grens zouden getrokken hebben, als ze al die behoefte gehad hadden.

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *