Skip to content

Ethiopische sekswerkers voor de camera

IMG_3416Door Marina de Regt. Ik had nooit gedacht dat ik het nog eens zou doen: een documentaire maken. Precies acht jaar geleden, in februari 2007, was ik in Jemen om een film te maken over Ethiopische en Somalische vrouwen die betaald huishoudelijk werk doen. Zoals zoveel antropologen leek het me fantastisch om mijn onderzoek te visualiseren. Ik wilde de vrouwen die ik tijdens mijn onderzoek had ontmoet een gezicht geven en vooral Jemenieten laten zien dat het meer dan alleen huishoudsters zijn maar mensen van vlees en bloed. Samen met een Nederlandse filmmaakster vertrok ik naar Jemen, waar ik erachter kwam dat filmen iets heel anders is dan antropologisch onderzoek doen. Ik voelde me erg ongemakkelijk door de aanwezigheid van de camera in mijn onderzoeksveld, en vond het moeilijk vrouwen te vragen of ze gefilmd wilden worden. Gelukkig lukte het toch om een aantal Somalische, Ethiopische en Jemenitische vrouwen te filmen. Toen we een jaar later terugkeerden om de film aan de betrokken vrouwen te laten zien, zeiden de Ethiopische vrouwen dat ze het een mooie film vonden maar ze vroegen ons hem niet in Jemen of Ethiopië te vertonen. Ze wilden niet dat andere Ethiopiërs zouden zien dat ze hun leven als domestic worker in Jemen hadden laten filmen. Daar zat ik dan, met een prachtige film die niet vertoond mocht worden aan het publiek dat ik voor ogen had gehad.

Toen de co-onderzoekers in het meisjesmigratieproject waar ik nu bij betrokken ben met het idee kwamen een documentaire te maken over het onderzoek in Bangladesh en in Ethiopië was ik dan ook niet enthousiast. Ik had een klein trauma overgehouden aan het filmen in Jemen, en voorzag dezelfde problemen in Ethiopië. Het onderzoek dat ik hier samen met twee Ethiopische onderzoekers heb uitgevoerd gaat over tienermeisjes die van het platteland naar de stad zijn gemigreerd en hun brood verdienen met huishoudelijk werk of sekswerk. In de levensverhalen van de meisjes staan armoede, gebroken gezinnen, overleden ouders, misbruik, angst voor uithuwelijking en ontvoering centraal. Maar we hoorden ook over hun ambitie hun leven te veranderen, onderwijs te volgen, meer bewegingsvrijheid te hebben, en zelf geld te verdienen. Het vinden van “informanten” was niet makkelijk geweest: domestic workers werken bij mensen thuis en hebben nauwelijks tot geen vrije tijd en sekswerkers werken ‘s nachts en slapen de helft van de dag. Maar met veel moeite was het gelukt. Het filmen van deze meisjes leek me echter nog moeilijker: geen van de meisjes is trots op het werk dat ze doet en ze worden erg gestigmatiseerd. Ik had de Italiaanse filmmaker dan ook op het hart gedrukt dat hij de meisjes onherkenbaar moest filmen, zodat hun privacy beschermd zou worden.

Wat schetst mijn verbazing toen Tigist (niet haar echte naam), een van de sekswerkers die betrokken was bij het onderzoeksproject, enthousiast reageerde toen ik haar over het filmproject vertelde. Ze vond het heel belangrijk dat er een film werd gemaakt en wilde zelfs gefilmd worden zodat andere meisjes van haar verhaal zouden leren, onder voorwaarde dat de film niet op grote schaal verspreid zou worden (via het internet en televisie). Ik besloot Tigist op te nemen in de filmcrew, die verder bestaat uit een Italiaanse regisseur, een Italiaanse cameraman, een Ethiopische geluidsman, een vertaalster, en ikzelf als interviewster. Tigist zou niet alleen het hoofdkarakter in de film worden, maar ik wilde ook dat ze ervoor zou zorgen dat we de wensen van de meisjes serieus zouden nemen. Ik wilde niet dat er iets gefilmd zou worden dat ze niet wilden, en boven alles dat ze beschermd zouden worden. We zijn nu ruim een week verder en hebben dankzij Tigist twee andere sekswerkers kunnen filmen, die allebei besloten dat ze herkenbaar in beeld wilden. Tigist heeft ons ook haar dagelijks leven laten filmen, in huis, bij de kapper, aan het winkelen, in de taxi op weg naar haar werk, en ‘s nachts op straat. Ik had nooit gedacht dat dit mogelijk zou zijn. Door het maken van deze film heb ik drie heel sterke jonge vrouwen leren kennen die de moed hebben gehad voor de camera hun verhaal te vertellen, en dankzij wie ik de verhalen van de andere meisjes nog beter ben gaan begrijpen. Filmen zal nooit mijn passie worden, maar ik heb door deze tweede filmervaring geleerd dat er soms meer mogelijk is dan je denkt. Nu nog hopen dat de film zijn doel zal bereiken en de verhalen van deze jonge vrouwen een bewustwordings-proces op gang zullen brengen: onder meisjes die er over denken te migreren maar ook onder NGO’s en andere organisaties die deze meisjes vaak als slachtoffers zien.

Marina de Regt is als universitair docent verbonden aan de Afdeling Sociale en Culturele Antropologie van de Vrije Universiteit. Zij heeft eerder blogs over haar onderzoek in Ethiopië geschreven: Time to Look at Girls en Een Ethiopische exodus.

4 Comments

  1. Ali de Regt Ali de Regt

    Lieve Marina,
    Wat een ontroerend verhaal. ik ben heel benieuwd naar de film.
    Ali

  2. Nelleke Moen Nelleke Moen

    Ha Marina,

    Geweldig dat het je gelukt is met deze vrouw bruikbare en waardevolle opnames te maken. Wat een moed toont zij! Maar daar heb jij haar dan toch toe uitgenodigd en je hebt kennelijk een veilige omgeving voor haar kunnen creëren. Goed gedaan.
    Waar en wanneer is de film te zien?

    Lieve groet, Nelleke

  3. […] gedaan. Om de resultaten van het onderzoek te verspreiden besloten we een film te maken (zie blog ‘Ethiopische sekswerkers voor de camera’, feb 2015). Vorige week is de film drie keer vertoond in Addis Ababa. Tigist en Helen, de twee […]

Leave a Reply to Ali de Regt Cancel reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *