Skip to content

Irakonderzoek: David(s) en Goliath

Premier Balkenende (foto Roel1943)

Door Daan Beekers Afgelopen dinsdag werd het onderzoek van de commissie Davids over de Nederlandse besluitvorming rond de inval in Irak gepresenteerd. Wat me hierbij opviel was niet de inhoud van het rapport, de politieke reflectie die daaruit voortkwam (of had moeten komen), laat staan het idee dat ik hier een hoogtepunt van onze persvrijheid meemaakte. Nee, wat opviel was het hoge circusgehalte dat de presentatie van de gebeurtenissen kenmerkte en uiteindelijk leidde tot het meedogenloze opslokken van de onderzoeksbevindingen door de politieke waan van de dag.

Dit begon met, zoals presentatrice Eva Jinek het veelbelovend benadrukte, de “speciale uitzending” van meer dan twee uur van de NOS. Al snel werd “live” overgeschakeld naar Den Haag voor de overhandiging van het rapport aan premier Balkenende door commissievoorzitter Davids. En de vraag die je in ieders ogen kon lezen was niet: wat staat er in dat rapport?, maar: zien we hier een MP die voor het laatst zelfverzekerd rechtop kan staan? Zal deze man genadeloos ten val worden gebracht? Doelt Davids op Balkenende als hij zegt Goliath het hoofd te hebben afgehouwen (zoals hij zijn gevoel na het volbrengen van zijn karwei omschreef)?

Dan onder een terecht grote belangstelling van de pers de presentatie van het rapport, waarbij Davids duidelijk en onomwonden de belangrijkste conclusies weergeeft. De meest fundamentele kritiek, tenminste voor mij, was dat de steun voor de inval in Irak een politieke afweging was die bijna automatisch leek voort te komen uit loyaliteit aan de VS. Eenmaal genomen (kennelijk in een kortstondig overleg in kleine kring onder leiding van De Hoop Scheffer), was er voor de regering nauwelijks meer ruimte voor kritische bezinning op dat besluit en werden inlichtingen selectief benut om het al gekozen beleid te onderbouwen.

Maar dan. Het Acht Uur Journaal. Het grote nieuws is dat de PvdA boos is op Balkenende vanwege zijn eerste (inderdaad onverstandige) reactie op het rapport. De grote vraag die iedereen nu bezighoudt is of dit een breuk in de coalitie zal betekenen. En de publieke aandacht is afgeleid van waar het werkelijk om gaat, zoals dat zo vaak gebeurt in Nederland en in andere “mediacratieën”. Het werk van de onderzoekscommissie is al binnen een dag verstomd in politiek gekrakeel, zoals dat heet, tussen partijen. Ook de volgende dagen blijft dit politieke conflict het nieuws beheersen (totdat het de heren gisternacht lukte om het op een akkoord te gooien). Misschien is Davids dan toch zelf Goliath en is het zijn onderzoek dat zo genadeloos ten onder is gegaan aan het zwaard van de politieke waan van de dag?

Wat we werkelijk zouden moeten overdenken is hetgeen de gasten van Jinek, Docters van Leeuwen en De Wijk, in de NOS uitzending probeerden uit te leggen: deze geschiedenis leert ons in de eerste plaats hoe gevaarlijk tunnelvisies zijn in politieke besluitvorming, al helemaal als het gaat om zaken van oorlog en geen-oorlog (termen die Davids terecht liever hanteerde dan het gebruikelijke “oorlog en vrede”). We moeten ons inderdaad hoeden voor de grote verleiding in politiek en beleid om kennis aan te passen aan besluitvorming, in plaats van andersom. Het zou een grote misser zijn om die belangrijke les van dinsdag aan ons voorbij te laten gaan.

Daan Beekers is promovendus aan de Afdeling Sociale en Culturele Antropologie van de VU. Hij doet onderzoek naar religiebeleving onder jonge christenen en moslims in Nederland. Op Standplaats Wereld schreef hij eerder over onder meer de uitslag van de Europese verkiezingen in 2009.

Pal Nyiri schreef een bijdrage over ‘anthropology and Iraq’. De antropoloog Martijn de Koning wijst op zijn weblog op de rol van het Nederlandse beleid inzake Irak in het proces van radicalisering onder een aantal jonge moslims in Nederland.

2 Comments

  1. Ton Salman Ton Salman

    Voortreffelijke observatie! De wezenlijke kwestie, of er volgens het internationale recht legitimatie was om manu militari te interveniëren, en of hier überhaupt sprake was van een béétje ‘schone politiek’ (een mens blijft dromen…), sneeuwde onder omdat de politieke partijen allemaal zonodig hun eigen poepie moesten laten ruiken, en de coalitiepartners eventjes wilden armpje-worstelen. En de pers weet daar wel raad mee…..Zo wordt iets wat er toe doet, een ordinair relletje.

  2. […] Hij schreef eerder over onder meer de winst van de PVV bij de afgelopen Europese verkiezingen en de presentatie van het Irakrapport van de commissie Davids. Zie ook de andere bijdragen op dit weblog over Wilders. This entry was […]

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *