Door Sam Heeremans –
Gisteren wandelde ik met Marlies over de vestingwallen van een prachtige kleine stad in Nederland. Ze wist me alles te vertellen over de stad, hoe die ontstaan was, wie er omwille van zijn politieke ideeën uit zijn gevangenschap ontsnapt was door zich in een boekenkist de stad uit te laten dragen. Ze vertelde me later dat de plek waar we koffie zaten te drinken de plek was waar die boekenkist ooit binnengedragen was. Marlies heeft prachtige witte haren en helderblauwe ogen en weet veel van waar ze vandaan komt. Van haar voorouders en hoe lang die al in haar stad wonen, van de geschiedenis van haar werk en wie haar voorgingen in wat zij nu doet in de geboortezorg. Daar kwam ik voor, om verhalen te horen die ze verzameld had over de rituelen die bestaan hebben in de Nederlandse geboortezorg. Ik had van te voren niet verwacht dat het iets heel anders was waarmee ik terug zou komen.
Eigenlijk zat ik namelijk in de knoop. Ik wilde de blog schrijven die je nu leest maar er kwam niks leesbaars uit m’n pen. We zaten achterover geleund op de bank in een cafeetje, en ik hoorde mezelf zeggen: ‘wil je me dat verhaal vertellen van de laatste heks hier in de stad?’ Ik voelde me plotseling een kind van 6 dat vraagt om voorgelezen te worden, de knoop in mijn buik werd losser. Ze moest lachen en begon met vertellen.
Ze vertelde over de laatste heks die in de Lage Landen verbrand werd, en dat dat in haar stad had plaatsgevonden. Over de schootsters en de bakers en de minnen, de zussen en de tantes en de buurvrouwen, de vrouwen die een geboorte vroeger begeleiden. Ze hadden allemaal een andere rol, die niet zo heel strak verdeeld waren. Sommigen zorgden voor het eten, sommigen voor de rest van de kinderen, weer anderen voor alles wat er met de moeder en de ‘baring’ gebeurde. Ik zat naast haar en daalde langzaam met haar af in haar verhalen, zakte steeds comfortabeler in de bank.
Marlies is een doula. Doula’s zijn vrouwen die psychologische, emotionele en praktische zorg bieden aan vrouwen die een kindje op de wereld gaan zetten. Ze zijn ook continue aanwezig tijdens de baring. Ze zeggen vaker ‘baring’ of ‘geboorte geven’ dan ‘bevalling’. Soms, als haar cliënte daar open voor staat en het past bij de doula zelf, nemen zij in hun ondersteuning de innerlijke beleving en de verbinding met het diepere zelf mee. Ik ben niet zwanger, en heb ook geen plannen dat te worden. Toch heb ik in de afgelopen drie maanden uren en uren aan gesprekken gevoerd met deze vrouwen die andere vrouwen door het niet-medische deel van zwangerschappen en bevallingen heen loodsen. En, nu blijkt, om zorg van een doula te krijgen hoef je niet zwanger te zijn.
Marlies vertelde van de labyrinten waar ze soms met vrouwen doorheen wandelt, ‘om samen de weg naar binnen, en weer naar buiten te vinden’. Ze vertelde me over kleine symbolen aan de binnenkant van haar hand die haar cliënten kracht bij zetten. Van kaarsjes die ze aan zet als ze weet dat er iemand bijna gaat bevallen. Toen we afscheid namen gaf ze me een knuffel, waarvan ik merkte dat ik wilde dat ze hem nog even niet losliet.
Ik wandelde over de vestingwallen terug naar de grote stad waar ik woon. Ik belde mijn moeder en deelde de gedachte dat ik graag knuffels geef, maar niet zo vaak een knuffel ‘echt’ ontvang, zoals die van Marlies. Later at ik met vriendinnen en luisterde naar de verhalen over hun dag. We deden samen de afwas en toen ze weg waren schreef ik verder aan de vorige versie mijn blog. Opnieuw zat ik vast, ik kreeg de juiste volgorde er niet in, en ging gespannen slapen. De volgende ochtend hielp mijn vriend, die meer straalt in de ochtend dan ik, me met opstarten. Toen ik hem het werk dat ik had geschreven liet lezen zei hij: ‘Waarom schrijf je voor de ogen van anderen? Schrijf iets wat ‘echt’ voelt.’ Toen hij weg was liet ik m’n tranen maar eens goed gaan, iets vrij ongebruikelijks voor mij, en op eens wist ik het.
Ik besefte me dat ik toen ik over de vestingwallen het kleine stadje in liep, langzaam een weg naar binnen was gewandeld. Daar, binnen de stadsmuren, had ik naar Marlies kunnen luisteren, en had ik me onbewust iets herinnerd dat ik was vergeten. Nu ik er langzaam weer uit wandelde zag ik dat ik tijdelijk vergeten was wat de kracht van verhalen was. Wat de kracht van vrouwen om je heen is die voor je zorgen en de afwas doen. Hoe de kracht van geliefden om je heen je op kan tillen als je zelf ’s morgens je bed niet uit komt. Wat de kracht van weten waar je vandaan komt voor je kan doen, en hoe moeders aan de andere kant van de lijn toverachtig dichtbij kunnen voelen. Wat vrouwen doen die andere vrouwen helpen om door reizen in je hoofd en in je lichaam te gaan. Hoe ver iets liefs doen voor een ander eigenlijk rijkt, een briefje op de keukentafel, en dat ik dat vaker wil doen – hoop doet geven. M’n hart maakte eindelijk weer een sprongetje, op eens herinnerde ik me weer wat ‘echt’ was.
Sam Heeremans is Master student Social and Cultural Anthropology
Heel mooi geschreven, Sam!