Skip to content

Jemen’s martelkampen

yemen0514_reportcoverDoor Marina de Regt. In mei publiceerde Human Rights Watch een rapport over martelkampen in Jemen. In deze kampen worden Ethiopische migranten gevangen gehouden en gemarteld met als doel geld los te troggelen van hun familieleden. Het kidnappen van buitenlanders overkomt dus niet alleen Westerlingen in Jemen, maar ook migranten en vluchtelingen. De manier waarop zij behandeld worden is ronduit onmenselijk, maar internationale aandacht voor dit probleem is ver te zoeken. Terwijl Europese overheden zich zorgen maken over migranten die de Middellandse Zee oversteken, vinden er in het Midden-Oosten veel grotere drama’s plaats.

Jemen staat niet bekend als een immigratieland maar sinds het begin van de jaren negentig, toen de burgeroorlog in Somalië uitbrak en het dictatoriale regime van Mengistu om ver werd geworpen, is de stroom vluchtelingen en migranten uit de Hoorn van Afrika sterk toegenomen. Jemen is het enige land op het Arabisch Schiereiland dat het Vluchtelingenverdrag van de Verenigde Naties heeft ondertekend, en  Somaliërs worden door de UNHCR direct als vluchteling geregistreerd in Jemen. Ethiopische migratie bestond tot voor kort vooral uit jonge vrouwen die als arbeidsmigranten naar Jemen kwamen om als dienstmeisje voor de gegoede middenklasse in de grote steden te werken. Sinds het uitbreken van de “Arabische lente” in 2011 is de situatie erg veranderd.

De politieke onrust die in 2011 in Jemen uitbrak, na het gewelddadig neerslaan van vreedzame demonstraties tegen het regime, heeft een grote invloed gehad op migratie vanuit Ethiopië. Veel van de vrouwen die als dienstmeisje werkten zijn naar Ethiopië terug gekeerd of hebben elders in de regio werk gevonden. Tijdens een kort bezoek aan Jemen in februari 2013 kwam ik erachter dat dit niet zo zeer het gevolg was van de politieke instabiliteit en het geweld dat sinds 2011 aan de orde van de dag zijn, maar meer door de slechte economische situatie.  Alleen diegenen die een goed betaalde baan hadden, omdat zij bijvoorbeeld voor internationale organisaties of voor de hogere klasse werkten, zijn in Jemen gebleven. Ongedocumenteerde migrantenvrouwen zijn vaak de grens met Saoedi-Arabië overgestoken of naar Ethiopië terug gekeerd.

Het aantal Ethiopische mannen dat de oversteek naar Jemen maakt met als doel naar Saoedi-Arabië door te reizen is echter exponentieel gegroeid. In de jaren negentig en tweeduizend waren het vooral Somalische vluchtelingen die via smokkelaars naar Jemen kwamen, in overvolle boten, zoals we die kennen van de oversteek van Noord-Afrika naar Zuid-Europa. Berichten over schipbreuken met alle gevolgen van dien kwamen regelmatig in de Jemenitische media. Nu bereiken ons andere berichten. Het rapport van Human Rights Watch is er een in een rij van (media) rapporten over de onmenselijke manier waarop Ethiopische migranten in Jemen worden ontvangen (zie bijvoorbeeld de rapporten van de Regional Mixed Migration Secretariat en de BBC documentaire van Yilda Hakim uit 2013). Het HRW rapport beschrijft de gruwelijke manier waarop Ethiopische migranten bij aankomst in Jemen gevangen worden genomen door criminelen, die hen opsluiten totdat zij een grote som geld hebben betaald. De verhalen over afpersing, uitbuiting, en mishandeling zijn dramatisch. De Jemenitische autoriteiten sluiten hun ogen of werken mee met de criminelen om op die manier extra geld te verdienen. De chaos in het land hebben tot grootschalige corruptiepraktijken geleid en een ieder probeert op zijn manier een graantje mee te pikken.

Als reactie op de mediaverslagen over migranten in Jemen en Saoedi-Arabië kondigde de Ethiopische regering in november 2013 een verbod op migratie naar het Midden-Oosten af. Agentschappen die op legale wijze de migratie van arbeidsmigranten organiseerden hebben hun deuren moeten sluiten. Maar het gevolg is dat illegale migratie en mensensmokkel alleen maar zijn toegenomen, en de drama’s op het Arabisch Schiereiland daardoor voortduren.

Marina de Regt is als universitair docent verbonden aan de Afdeling Sociale en Culturele Antropologie van de Vrije Universiteit Amsterdam en doet al jaren lang onderzoek in Jemen. Een langere versie van deze tekst is gepubliceerd op Kennislink.

3 Comments

  1. […] Marina de Regt is Assistant Professor at the Department of Social and Cultural Anthropology of VU University Amsterdam, The Netherlands. She specializes in gender and migration in and between Yemen and Ethiopia. She wrote  a number of other blogs about the situation in Yemen (in Dutch): Chaos in Jemen en de plicht van de antropoloog; Wat is er aan de hand in Jemen?; Jemen’s Martelkampen. […]

Your email address will not be published. Required fields are marked *