Met Philips een leefbare wereld

 

 

 

 

 

 

Door Freek Colombijn Het Philips Center for Health and Well-being is een kleine afdeling binnen Philips, die strategische studies verricht. Het centrum krijgt input van twee denktanks. Eentje houdt zich bezig met de vergrijzing van de samenleving, de ander met de vraag hoe steden in de toekomst leefbaarder gemaakt kunnen worden. Voor de laatste ben ik tot mijn verrassing uitgenodigd. Een tiental bijeenkomsten staat gepland over een periode van twee jaar.

De denktank bestaat uit een tiental leden. De meesten hebben werk als consultant in stadsontwikkeling, of de ontwikkeling van hele regio’s, of hebben een managementfunctie (met strategische taken) bij Philips. Er zijn drie mensen van universiteiten: een architect, een specialist in internationale relaties en dan dus een antropoloog. Helaas heb ik de eerste bijeenkomst gemist en bij de tweede gelegenheid, in Shanghai, kom ik nieuw bij een groep die al patronen van interactie heeft ontwikkeld. Het is niet alleen een uitdaging iets aan de discussies van de denktank bij te dragen, maar ik zie de bijeenkomsten ook als een veld van onderzoek. Verslag van participerende observatie bij een multinational.

Het eerste dat opvalt is dat Philips er veel aan doet om de denktankleden te laten voelen dat ze belangrijk zijn. Voor een dag vergaderen wordt het team businesclass ingevlogen naar Shanghai. Op het vliegveld staat een auto voor me klaar, die me rechtstreeks naar het hotel brengt. Ik krijg een kamer op de 79^e verdieping met een adembenemend uitzicht op de beroemde Oriental Pearl Tower en de Bund. Het persen van mijn pak en gratis cocktails zijn inbegrepen bij de kamer.

Dat laatste is geen luxe, want de discussies zijn fascinerend, maar wel wat rommelig. Door onze verschillende achtergronden hebben we soms moeite om elkaar te begrijpen. Op de eerste bijeenkomst was bijvoorbeeld inclusiveness naar voren gekomen als een belangrijk punt van leefbare steden. Mensen kunnen zich veilig in de stad voelen als iedereen meedoet: rijk, arm, man, vrouw, jong oud, mensen met een verschillende religieuze of etnische achtergrond. Ik probeer uit te leggen dat dit naïef is. Dat mensen juist de neiging hebben muren op te trekken, soms letterlijk, en anderen buiten te sluiten om zichzelf veilig te voelen. Mijn punt wordt niet goed begrepen. Sterker, het was de enige opmerking van de dag die van anderen een geprikkelde reactie uitlokte.

Regelmatig is een algemene antropologische blik voldoende om wat zinvols te kunnen zeggen. Met enige trots worden bijvoorbeeld de resultaten van een mondiale vergelijkende survey gepresenteerd, waarbij mensen gevraagd is wat zij hun grootste gezondheidsprobleem vinden. Stress is een van de grote gezondheidsproblemen in veel westerse landen, maar tot verrassing van de meeste denktank leden wordt dat in Japan helemaal niet zo ervaren. De conclusie dat stress geen rol speelt in Japan, mag natuurlijk niet zomaar getrokken worden, want het punt is dat wat wel of niet als een gezondheidsprobleem wordt gedefinieerd cultureel bepaald is. Het is het algemene probleem van het vertalen van een begrip, hier ‘gezondheidsprobleem’, van de ene cultuur naar de andere. Stress bestaat wel in Japan, maar wordt niet als een aanslag op de gezondheid gezien.

Terug naar de cultuur van de denktank. Mijn inschatting dat bij het informele etentje de avond tevoren de mannen een stropdas zouden dragen was verkeerd en ik was zo’n beetje de enige met zo’n ding. De volgende morgen verschijn ik op de eigenlijke vergaderdag van de denktank zonder stropdas en de eerste man die ik tegenkom, draagt dan wel een das. Zit ik weer fout! Gelukkig blijken meerdere mannen geen das te dragen, dus het kan. De eerste spreker is een plaatselijke directeur die verslag doet over Philips China. Voor mij interessant, maar eigenlijk vormt zijn verhaal geen stof of input voor de denktank en als zijn verhaal uitloopt en de voorzitter hem niet direct afkapt (dat hoort kennelijk niet bij de vergadercultuur) gaat er naar mijn ruwe schatting toch snel zo’n 4000 euro verloren (betaald aan tickets, hotels en fees van alle aanwezigen). Bij deze multinational wordt niet zo op de kleintjes gelet.

Van het lidmaatschap van een denktank ben ik trouwens niet slimmer geworden. Op de thuisreis op het vliegveld van Shanghai bedenk ik me dat ik een jasje, een overhemd en drie stropdassen op mijn hotelkamer heb laten liggen. Teveel met het hoofd in de wolken? Bij Philips heb ik die stropdassen in ieder geval niet nodig.

Freek Colombijn is als antropoloog verbonden aan de afdeling Sociale en Culturele Antropologie van de Vrije Universiteit. Onlangs schreef hij voor deze weblog over Shanghai en ecologie. Daarvoor berichtte hij verschillende malen over zijn onderzoek in Indonesische steden.

Wil je meer weten over The Philips Center for Health and Well-being, ga naar