Skip to content

Oratie Mattijs van de Port

Zelfportret

Vrijdag 26 Maart om 15.45 zal Mattijs van de Port in de aula van de VU zijn oratie uitspreken met als titel: ‘Dat wat rest. Over sacralizering en de ongerijmdheden van het bestaan‘.

U en ik, de Paus van Rome en Mohammed B., bisschop Tutu en Simeon de pilaarheilige, de Dalai Lama en Daffy-the-only-gay-in-the-village: allemaal staan we voor de onmogelijke opdracht ons bestaan in sluitende verhalen onder te brengen. En allemaal worden we daarbij gehinderd door ‘dat wat rest’: de ongerijmdheden van het bestaan, het ontregelende en verstorende ‘teveel’ in onze lezing van de werkelijkheid.

Soms echter zijn die ongerijmdheden niet enkel een ‘surplus’, maar ook een teken ‘dat er nog meer is’: een uitnodiging de beperkte horizon van de eigen verbeelding open te gooien om het Geheel Andere tegemoet te treden. Van de Port betoogt in zijn rede dat processen van sacralisering onvoldoende tot hun recht komen in het sociaalwetenschappelijke onderzoek naar religie.

Religieonderzoekers zouden zich veel nadrukkelijker moeten verhouden tot de wijze waarop mensen confrontaties met het ongerijmde aangrijpen – of provoceren – om een andere-dan-de-menselijke-maat in hun bestaan te introduceren. In het studieveld van de ‘populaire religiositeit’ kan het daarbij gaan om als zodanig benoemde religieuze praktijken, maar ook om verschijnselen als het gebruik van geestverruimende middelen, bungy-jumpen, popconcerten of automutilatie.

Van der Port roept daarnaast op tot een herweging van de epistemologische grondslagen van het religieonderzoek. In een wetenschapsopvatting waar enkel plaats is voor het benoembare en voorstelbare is het sacrale immers al bij voorbaat uit de tekst verdwenen. Enkel wanneer ook de onderzoeker werkt vanuit het tragische besef dat de werkelijkheid zich niet in sluitende verhalen laat onderbrengen zal het sacrale een plaats kunnen krijgen in ons denken en schrijven.

Mattijs van de Port is sinds 1 januari 2009 aangesteld als VISOR hoogleraar ‘populaire religiositeit’. Van de Port deed zijn promotieonderzoek in het door oorlog geteisterde Servië (Gypsies, Wars & Other Instances of the Wild, 1998, Amsterdam University Press), schreef een studie over liquidaties in de Nederlandse onderwereld (Geliquideerd, Meulenhoff 2001) en doet sinds 2001 onderzoek in Bahia (Brazilië) naar de bezetenheidscultus Candomblé, waarover hij onlangs een studie voltooide (The Rest of What Is. Encountering the Sacred in Bahian Candomblé, forthcoming).

2 Comments

Leave a Reply to peter Cancel reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *