Anthropological stories and insights from vrije universiteit amsterdam
Op 1 juli 1863 werd in de Nederlandse koloniën de slavernij afgeschaft. Anno 2009 wordt dit in Nederland grootschalig herdacht. Op het eerste gezicht lijkt dit een vanzelfsprekend feit; het besef dat dit een gedeeld verleden is dringt echter slechts langzaam door.
Om negen uur in de ochtend van 1 juli 2009 verzamelt zich een grote groep mensen in Amsterdam bij Artis, gekleed in prachtige koto’s, voor een Bigi Spikri, Surinaams voor een kleurrijke manifestatie.
6 Comments
Onder de spraakmakende titel ‘Tot hoe dicht bij huis mag de rot komen?’ publiceerde Sierk van Hout, ‘reisjournalist’ en lid van Transparency International, een opiniestuk in de NRC van zaterdag 27 juni. Het stuk gaat over omkoping in verre landen – met name ontwikkelingslanden – waar corruptie welig tiert. Van Hout levert een heftig pleidooi om daar als westerse reiziger niet aan mee te doen onder het mom dat het een “lokaal gebruik” of “culturele praktijk” zou zijn waaraan je niet goed kunt ontkomen. Van Hout bekritiseert een dergelijke houding die kwalijke corruptiepraktijken in stand houdt en die volgens hem wel degelijk te vermijden is met enige morele standvastigheid, met vasthoudendheid en met broodnodig geduld.
Ik ben het met Van Hout eens dat omkoping en corruptie kwalijke zaken zijn die niet zijn goed te keuren. Maar ik heb een probleem met de generaliserende tweedeling ‘ontwikkelingslanden’ en ‘Nederland’ in termen wel en niet corrupt, en de simpele vergelijking tussen ‘hier’ en ‘daar’ die wordt gemaakt in zinnen als: “Omkopen. Thuis zouden we er niet over piekeren, maar in een ver land waar we misschien nooit meer terugkomen is het de vraag of onze moraal wat oplevert.” Of: “Thuis alle vruchten genieten van een transparante samenleving en ver weg corruptie accepteren als een soort lokale folklore is dan ook niets minder dan verraad.” Los van de vraag of in alle ontwikkelingslanden corruptie en omkoping een “soort lokale folklore” zou zijn – het komt natuurlijk wel veel te vaak voor – is de aanname dat in Nederland geen corruptie zou bestaan en dat Nederlanders – in tegenstelling tot derde wereldbewoners – een correcte maatschappelijke moraal zouden hebben toch wel verbijsterend.
4 Comments
Freek Colombijn doet verslag vanuit Indonesië.
Op dinsdag 8 juli zijn de Indonesische presidentsverkiezingen. Decennia lang waren verkiezingen in Indonesië schijnvertoningen, waarbij de winnaar van te voren vaststond. Sinds de val van Soeharto in 1998 is er in rap tempo een echte democratie ontstaan, waarbij de verkiezingen er toe doen. De kiezers zijn even snel politiek bewust geworden en daarom zijn de campagnes veel meer inhoudelijk geworden. Eerder dit jaar waren er al spannende parlementsverkiezingen, maar de presidentsverkiezingen zijn wellicht nog belangrijker door de grote uitvoerende macht van de president. Terwijl de kiezers gewend zijn geraakt aan de echte democratie, lijken de kandidaten soms nog te moeten wennen aan hun nieuwe rol.
2 Comments
Het Amsterdamse stadsdeel Zuidoost (voorheen meestal Bijlmer genoemd) heeft ongeveer 25 000 autochtone en ongeveer 55 000 allochtone inwoners, die voor een groot deel afkomstig zijn uit voormalige koloniën in Afrika en het Caribische gebied. Het stadsdeelbestuur vindt dat de bewoners trots op hun wijk moeten zijn, en zich er thuis moeten voelen. Een van de middelen om de buurt te verheffen is het plaatsen van kunst. Zo is op het nieuwe marktplein een beeld neergezet van de Surinaamse schrijver en verzetsstrijder Anton de Kom. Dit beeld moet de identificatie met de buurt en het zelfbeeld van de bewoners, in elk geval van de Surinamers onder hen, verhogen. Maar doet het dat?
Hoe wordt een antropoloog kunstenaar?
Kunst en antropologie verschillen helemaal niet zoveel van elkaar. Beide kijken met een nieuwsgierige blik naar de werkelijkheid, analyseren en onderzoeken die. Mijn beeldend werk nu zou niet hetzelfde zijn zonder antropologische blik, en aandacht voor het conceptuele: waarom zit de wereld in elkaar zoals die in elkaar zit? Waarom vindt iedereen dat normaal? Als je er een beetje aan frunnikt, werkt het dan nog?
Zoals die tegelwand bijvoorbeeld? Je hebt een tegelwand gemaakt van zachte, aaibare textiel. Hoe kom je daarop?
Antropologen laten zien hoe er overal ter wereld anders wordt gedacht, hoe mensen door andere vooronderstellingen een totaal andere blik op de wereld om hen heen hebben. Maar het gaat niet alleen om denken, het gaat ook om materiaal, textuur, de hardheid en zachtheid van dingen. Die behoren net zo goed tot de onuitgesproken vanzelfsprekendheden van een cultuur.
Je hebt een ‘reader’ samengesteld over de cultuur van de Rednalreden (Tirreg University Press 2009). Kun je iets meer over deze groep vertellen?
Ik heb mij de afgelopen jaren vooral verdiept in de Rednalreden, een intrigerende stam die in een gebied woont dat wordt gekenmerkt door riviermondingen, een laagland langs de Atlantische oceaan.
4 Comments
Bujumbura Burundi – Iedere ochtend rond half 8 stromen de zandwegen in de noordelijke wijken van Bujumbura vol met honderden jongeren met kruiwagens vol scheppen, spitten en emmers. ‘Wij nemen de weg over,’ roept één jongen lachend. Kleine kinderen staan gefascineerd aan de kant van de weg te kijken naar het schouwspel. Als ze de enkele blanke vrijwilliger ertussen zien lopen gillen ze in koor: “mzungu bonbon, mzungu bonbon”. De kinderen zijn onvermoeibaar. Iedere ochtend vindt hetzelfde ritueel plaats.
In groepen van 18 gaan de jongeren naar verschillende lapjes grond om bakstenen van modder te maken. De grond behoort toe aan de meest kwetsbaren uit de wijken: weduwen of vluchtelingen die na jaren asiel in Tanzania, Kongo of Rwanda zijn teruggekeerd naar Burundi. Met de stenen kunnen zij een huis bouwen. Ondertussen leren de jongeren met elkaar samenwerken en samenleven. Dat is het doel van het project dat iedere zomer weer georganiseerd wordt door het jeugdcentrum Centre Jeunes Kamenge.
5 CommentsEen derde van de moslims wil emigreren uit Nederland en 36% zegt zeker te gaan emigreren. Dit is een van de uitkomsten van het onderzoek dat Motivaction uitvoerde in opdracht van het tv programma Netwerk. Dat onderzoek, getiteld Meting 29, ‘Moslims over het land van Wilders, gaat niet over remigratie maar over de reactie van moslims op de opkomst van Wilders.
Er zijn echter ook andere cijfers. Zo blijkt 76% van de moslims zich thuis te voelen in Nederland en geeft 71% aan dat moslims steeds meer een eigen plek verwerven in onze samenleving. Vrouwen lopen hierin voorop en vooraal jonge moslims zien voor zichzelf een plek in deze samenleving. Hoe is dit te combineren met de wens van zo velen te willen emigreren?
14 Comments
“Hulde voor uw proefschrift”, luidde de lof die Diana van Bergen kreeg toegezwaaid tijdens de verdediging van haar dissertatie aan de Vrije Universiteit. Op donderdag 25 juni promoveerde Van Bergen op het onderzoek naar het suïcidaal gedrag (zonder dodelijk afloop) bij jonge vrouwen van Hindostaanse, Marokkaanse en Turkse afkomst. Zij wilde weten wat de relatie is tussen hun afkomst en migratie achtergrond. Aanleiding voor het onderzoek waren verontrustende cijfers over relatief hogere zelfmoordpogingen bij Hindostaanse meisjes in vergelijking met Nederlandse seksegenoten.
2 Comments
Toen antropologe Monica Udvardy in 1999 een conferentie bezocht, maakte schrik en opwinding zich van haar meester toen tijdens een lezing een houten beeld voorbij kwam dat jaren eerder was gestolen van een van haar informanten. Gealarmeerd veerde zij op uit haar stoel en onderbrak antropologe Linda Giles die dia’s liet zien van Afrikaanse voorwerpen met een luid: “Wacht, wacht, ga terug naar de vorige dia”! Het beeld op de dia was afkomstig uit een dorpje vlak bij de Keniaanse kust. De bevolkingsgroepen die daar wonen, maken abstracte houten beelden van overleden leden van een geheim mannelijk genootschap, de Gohu. In deze beelden, vaak versierd met patronen en stukjes stof, nestelt zich de geest van de overledene wat ze bepaalde spirituele krachten geeft. De beelden, beter bekend als vigango, zijn soms bijna drie meter hoog en worden op het land van de overledene geplaatst. Het idee hierachter is dat vigango rampspoed bezweren, zoals misoogsten of de dood van familieleden. Het is dan ook taboe om de beelden te verplaatsen.
2 Comments