Skip to content

Politiek verbod op neef-nicht huwelijken

door Edien Bartels en Oka Storms  In het regeerakkoord tussen de VVD en de PvdA staat dat neef-nicht huwelijken in beginsel worden verboden. Zonder verdere toelichting wordt dit onder de paragraaf ‘immigratie, integratie en asiel’ Waarom? Neef-nicht huwelijken zijn een politiek issue geworden.

Vanwege het ontbreken van toelichting voor het verbod in het regeerakkoord, kijken we voor het waarom naar eerdere discussies en een wetsontwerp dat in maart jl. naar de Tweede Kamer is gestuurd. Daarin wordt voorgesteld neef-nicht huwelijken tegen te gaan. De motivering is dat neef-nicht huwelijken vaak gedwongen zijn. De familie zou bepalen dat neef en nicht met elkaar trouwen.

Opvallend genoeg wordt er in het huidige regeerakkoord ook onder de paragraaf ‘emancipatie en gelijke behandeling’ gesteld dat gedwongen huwelijken strafbaar worden. Als dat zo is, waarom moet dan over neef-nicht huwelijken apart worden geschreven? Als het hier gaat om gedwongen huwelijken dan kunnen deze huwelijken tegengegaan worden door huwelijksdwang te verbieden?

In een eerdere verklaring vertelt de toenmalige wethouder van Amsterdam en huidige minister van binnenlandse zaken, Asscher, dat via neef-nicht huwelijken meisjes uit het land van herkomst naar Nederland worden gehaald om te zorgen voor tweede-generatie zoons die zwakbegaafd zijn en dan ook de rol van Assepoester voor de familie vervullen. Maar, neef-nicht huwelijken komen ook voor onder Nederlanders. Een EO-programma over een Nederlands neef-nicht echtpaar laat dit bijvoorbeeld zien. Waarom verschijnt dit verbod dan onder de paragraaf ‘immigratie, integratie en asiel’ in het regeerakkoord?

Omdat Nederland zich niet buiten internationale wetgeving wil plaatsen, worden neef-nicht huwelijken in het wetsontwerp alleen ‘in beginsel verboden’; het wordt moeilijker gemaakt om een huwelijk met een verwant aan te gaan. Er zal voortaan vóór het huwelijk aan de trouwlustigen gevraagd worden of ze het huwelijk vrijwillig aangaan en deze verklaring zullen ze moeten ondertekenen. In feite is dit een extra verklaring want iedereen die wil trouwen verklaart voor de ambtenaar van de burgerlijke stand met de woorden “ja ik wil” dat hij of zij het voorgestelde huwelijk vrijwillig aangaat.

Beeldvorming over neef-nicht huwelijken

In Nederland is een negatieve beeldvorming en de associatie met ‘incest’ en kinderen met een beperking van neef-nicht huwelijken wijdverspreid. Voor veel mensen is het daarom niet voor te stellen dat neef-nicht huwelijken in veel andere landen juist gewenst zijn en voorkeur hebben. Dat is bijvoorbeeld het geval in Marokko en Turkije. Maar neef-nicht huwelijken zijn over over heel de wereld verspreid. Bittles, een bekende onderzoeker op het gebied van consanguine huwelijken, geeft in een overzicht de frequentie als volgt aan:

Naamloos

Hoeveel neef-nicht huwelijken in Nederland voorkomen weten we niet; er bestaan geen landelijke cijfers hierover. Er is wel een studie waarin zwangere vrouwen in Rotterdam werd gevraagd naar verwantschap met hun partner, de Generation R studie. Daaruit bleek dat 23,9% van de Turkse en 22,2%  van de Marokkaanse zwangeren gehuwd was met een verwant, ongeveer 12% met een volle neef en de overige groep met een achterneef of andere verwant. Onder Nederlandse vrouwen was 0,1% van de partners verwant.

Hoe zit het precies met het medisch risico op kinderen met een beperking wanneer een ouderstel verwant is? Het gaat om autosomaal recessieve aandoeningen, aandoeningen waarvan beide ouders drager moeten zijn, door hun gemeenschappelijke afstamming, waar ze geen last van hebben en het dus ook niet weten, zoals bijvoorbeeld thalassemie, sikkelcelziekte en mediterrane koorts. Dat dragerschap komt samen in het kind. Elk ouderpaar, ook niet-verwante ouders, kan daarmee te maken krijgen en heeft 2 tot 3 % kans op een kind met een dergelijke aandoening. Neef-nicht paren hebben gemiddeld een verhoogde kans; 4 tot 6 %. Er zijn verwante paren die eenzelfde risico hebben als niet-verwante paren en er zijn paren die 25 % kans hebben op een kind met een autosomaal recessieve aandoening.

Resultaten uit het VU onderzoek

Het afgelopen anderhalf jaar heeft aan de VU een interdisciplinair team van antropologen, gezondheidswetenschappers, een filosoof en een geneticus onderzoek gedaan naar consanguine huwelijken bij Turkse en Marokkaanse Nederlands. Doel was na te gaan hoe Turkse en Marokkaanse Nederlanders aankijken tegen consanguin huwen, het gebruik van preconceptioneel testen en reproductieve opties wanneer ze een verhoogd risico blijken te hebben. Het onderzoek is vooral uitgevoerd onder vrouwen. Via migrantenorganisaties zijn vrouwen makkelijker bereikbaar.

Uit het onderzoek onder Turkse en Marokkaanse Nederlanders blijkt dat dat vooral onder de eerste generatie huwelijken tussen neef en nicht een welbekend en gewaardeerd huwelijkspatroon is. Onder de tweede generatie zien wij een verschuiving. Moeders zien een duidelijke verandering in de partnerkeuze van hun kinderen. Zij vertelden dat hun kinderen bovendien negatief reageerden op het trouwen binnen de familie. Ook onder jonge vrouwen zelf hoorden we dit terug. Een deel van de tweede generatie lijkt daarmee de de dominante Nederlandse visie op neef-nicht huwelijken als een taboe over te nemen.

Duidelijk is wel dat er aan neef-nicht huwelijken verschillende keuzepatronen ten grondslag liggen. We zijn, zoals de stereotypen die bestaan over neef-nicht huwelijken, gearrangeerde huwelijken tegengekomen waarbij sprake was van dwang of waarbij de vrouw onder oneigenlijke voorwendselen het huwelijk was ingeleid. Maar meer jonge vrouwen vertelden dat zij zelf de keuze hebben gemaakt hun (achter-)neef te trouwen; of zij maakten de keuze in te gaan op een gearrangeerd huwelijk, of zij werden los van derden verliefd op hun neef en lichtten hun ouders pas later in over deze keuze.

Uit onderzoek van 2008 naar partnerkeuze bleek al dat veel jongeren van Turkse en Marokkaanse afkomst een partner uit het land van herkomst van hun ouders zagen als ‘van een andere cultuur’ en de voorkeur gaven aan een partner uit Nederland. De onlangs verschenen cijfers van het SCP wijzen daar ook op. Er is sprake van een halvering van het aantal ‘importhuwelijken’ vanuit Marokko en Turkije de afgelopen tien jaar.

Vooraf aan aan dit onderzoek is er ook al onderzoek gedaan onder islamitisch geleerden, theologen, imams en geestelijk verzorgers naar hun opvattingen over preconceptioneel testen. Uit dat laatst genoemde onderzoek blijkt dat islamitisch geleerden positief staan ten opzichte van deze mogelijkheden. Vanuit de islam kan alles dat een positieve bijdrage aan de gezondheid levert ondersteund worden.

In het recente interdisciplinaire onderzoek aan de VU bleek dat preconceptueel testen door bijna alle vrouwen positief wordt bevonden. Het biedt hen zekerheid over de gezondheid van hun kind. Reproductieve opties in geval van een hoog risico blijken zeker omarmd te worden. Vooral PGD (pre-implantatie genetische diagnostiek), waarbij aansluitend op een IVF behandeling de embryo’s op een bepaalde autosomaal recessieve aandoening worden getest en enkel de ‘gezonde’ terug worden geplaatst in de baarmoeder van de vrouw blijkt omarmd te worden door onze respondenten.

Edien Bartels en Oka Storms zijn verbonden aan de afdeling Sociale en Culturele Antropologie aan de Vrije Universiteit. Ze schreven onder ander het onderzoeksrapport De keuze van een huwelijkspartner. Een studie naar partnerkeuze onder groepen Amsterdammers.  Voor meer informatie over neef-nicht huwelijken, klik op deze linkVoor Standplaatswereld verschenen eerder hieraan verwante blogs.

4 Comments

  1. T.M.Verbeek. T.M.Verbeek.

    Ik ben een Nederlandse zoon van ouders die als neef en nicht zijn getrouwd. Een heel gelukkig gezin. Wie is Asscher en wat is de politiek om dit te verbieden. DISCRIMINATIE…Men kan een Nederlands gezin waar het soms voorkomt toch niet vergelijken met sommige culturen waarin er vaker sprake van is… Ik voel mij echt gekwetst…

  2. Hns Hns

    is dit wetvoorstel er al door?

  3. HPax HPax

    Was het huwelijk van uw ouders er een van / tusssen ´cross-cousins´ of ´parallel cousins´?

  4. T.M.Verbeek T.M.Verbeek

    Kan het moeilijk vinden op ‘google’ wat het precies is…In ieder geval zijn de
    vader van mijn vader en de vader van mijn moeder, broers…Groetend T.M.Verbeek.

Leave a Reply to Hns Cancel reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *