Skip to content

Ramadan in Rabat

Ramadan in Rabat (foto door Lenie Brouwer)

Lenie Brouwer, docent antropologie aan de VU, verblijft tot 6 november in Rabat waar zij aan  het Nederlands Instituut Marokko college geeft aan studenten die de minor Marokko studies volgen. Vandaag, een week na het einde van de ramdan, doet zij verslag van haar observaties tijdens de vastenmaand.

Door Lenie Brouwer Ramadan is de heilige maand van de moslims, het is een tijd van bezinning, tijdens welke het geloof centraal staat. Maar volgens sommigen lijkt het wel een feestmaand, zo lees ik in het Marokkaanse tijdschrift Actuel. Elke avond is het feest op de boulevard Corniche in Casablanca, dat tot de ochtendgloren schijnt door te gaan.  

Ik zit weliswaar in Rabat, maar ik begrijp precies wat ze bedoelen. Het is hier, wat later op de avond, heel gezellig in het centrum, alle terrassen zijn bezet en de straten zijn vol. Op de pleinen en rondom de moskeeën verzamelen mensen zich, vrouwen zitten op het gras met elkaar te praten, kinderen spelen tikkertje, groepjes jongens hangen rond, en meisjes slenteren gearmd voorbij. Vrolijkheid overheerst alom.

De drukte van de avond staat in schril contrast met de rust van overdag. Het is uitgestorven op straat, veel winkels en restaurants zijn zelfs dicht – hetgeen voor de toerist behoorlijk lastig is. Tegen de tijd dat het vasten wordt verbroken, rond zeven uur ‘s avonds, wordt het echt stil op straat. Mensen spoeden zich vóór dat uur naar huis, ze hebben dan vijftien uur niet gegeten, gedronken of gerookt. Dan valt de stilte in. Je kunt probleemloos over de rijweg lopen, je kunt bij wijze van spreken een kanonskogel afvuren. Dit is niet alleen figuurlijk, dit gebeurt echt. Als de zon ondergaat hoor je eerst een hard kanonschot, vervolgens klinkt de oproep tot het gebed door de stad. Ook ’s nachts om half 5. De eerste keer werd ik met schrik wakker, maar nu de ramadan is afgelopen mis ik het.

Ramadan in Rabat, je kunt er niet omheen, ook al ben je  toerist,  geen moslim, en vast je niet. Het hele openbare leven ligt stil. Overigens gebeurt dit niet helemaal vrijwillig. In Marokko is het voor moslims verboden om tijdens de ramadan  in publieke ruimtes iets te consumeren. Je kunt hier een half jaar tot 2 jaar gevangenisstraf voor krijgen en een fikse boete. De Marokkaanse historicus die mij dit vertelt, voegt hier wel aan toe dat hij  nog nooit heeft gehoord dat iemand hiervoor was opgepakt. Blijkbaar is de praktijk minder streng dan de wet of is het dreigement zo effectief dat iedereen zich er zonder mankeren aan houdt.

Deze wet is overigens pas sinds 1965 van kracht. Onmiddellijk na Marokko’s onafhankelijkheid in 1956 speelde het thema nog niet. Toen waren alle cafe’s, terrassen en restaurants gewoon open. Pas later werden de religieuze teugels aangehaald. Overigens heeft McDonald’s laten zien dat het restaurant zich goed weet aan te passen aan de Marokkaanse wet, want overdag worden er alleen kinderen en niet-moslims bediend, degenen die zich niet aan de ramadan hoeven te houden.

Op de televisie wordt er ook rekening mee gehouden dat mensen om 7 uur de ftour maaltijd nuttigen, en massaal naar de televisie kijken. Rondom dat tijdstip zijn er speciale ramadan televisieprogramma’s die voor luchtig vertier moeten zorgen, dit om de laatste moeilijke uurtjes te verlichten. Dus geen zware religieuze programma’s, maar lichte kost als  sit-coms, soaps en satirische programma’s.

Het Suikerfeest is echt een familiefeest,  men gaat bij elkaar op bezoek en kinderen krijgen cadeautjes, meestal nieuwe kleren. De ramadan zelf is natuurlijk vooral een religieus gebeuren, maar als buitenstaander in Rabat is mij vooral het saamhorigheid- en gezelligheidsaspect opgevallen. Ik ben benieuwd hoe het leven in de stad er na de ramadan uit zal zien.

Lenie Brouwer is docent aan de afdeling Sociale en Culturele Antropologie van de VU. Eerder schreef ze hier onder meer over een  islamitische studentenvereniging, Cohen over islam en een ‘global village’ in Turkije. Zie haar berichten. Zie ook onze eerdere berichten over de ramadan.

3 Comments

  1. Freek Colombijn Freek Colombijn

    Het is interessant dat globalisering van McDonalds gepaard gaat met lokale aanpassingen. In Indonesie wordt de Ramadan ook gevierd, maar een substantieel deel van de bevolking is niet Moslim en er zijn Moslims die ervoor kiezen niet aan de vasten mee te doen. Het is niet strafbaar in het openbaar te eten, zoals in Marokko, maar eten wordt wel afgekeurd. Dus heeft McDonalds gordijnen voor de ramen gehangen, zodat zondaars alleen ongezien naar binnen hoeven te glippen (maar dat is op zich niet zondig) en binnen ongestoord kunnen eten.

  2. Lenie Brouwer Lenie Brouwer

    Leuk om te lezen hoe ramadan in Indonesïe wordt gevierd!
    Wie volgt?

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *