Door
Natacha Berbers, stagiaire bij WorldGranny, opende het seminar en vertelde over de twee missies van deze NGO (http://www.worldgranny.nl/). De eerste missie is gericht op Nederland om kennis en bewustwording te creëren over de wereldwijde vergrijzing en de problemen die dit met zich meebrengt. Dit wordt gedaan aan de hand van een reizende fototentoonstelling op NS stations, voorlichting op scholen en via het Granny-to-Granny programma waarin oma’s in Nederland geld inzamelen voor oma’s in Afrika. De andere missie richt zich op ontwikkelingslanden met onder andere programma’s voor huisvesting en micro pensioenen. Natacha liet een korte film zien over het leven van grootmoeders in Tanzania die voor hun kleinkinderen zorgen na het overlijden van hun eigen kinderen aan hiv/aids of een andere ziekte (http://www.youtube.com/watch?v=L2LrX7kbrUw). Na deze film werd het publiek met een quiz getest op hun kennis van global ageing. Veel deelnemers vielen na de eerst vraag al af, maar ze weten nu wel dat Azië sneller vergrijst dan Europa, dat de helft van alle aidswezen in Afrika wordt verzorgd door zijn of haar grootouders, dat vergrijzing sneller gaat in arme, onderontwikkelde gebieden in het zuiden dan in de rijke landen van het noorden en dat slechts één op de vijf mensen ter wereld een pensioenvoorziening heeft.
De hoofdspreker van het seminar was de heer Livingstone Bayekwaso die als maatschappelijk werker verbonden is aan de SAWAKA, een NGO voor hulp aan ouderen in de noordwestelijke regio Karagwe in Tanzania. Hij legde uit waarom het zo belangrijk is om projecten op ouderen te richten, via welke wegen zijn organisatie dat doet en welke problemen ze hierbij tegenkomen. Een belangrijke activiteit van SAWAKA is advocacy and lobbying. Via deze weg proberen ze verbeteringen te realiseren in het beleid en programma’s op lokaal, regionaal en nationaal niveau betreffende hiv/aids, toegang tot en kosten van gezondheidszorg voor ouderen, geweld tegen ouderen via hekserij-beschuldigingen, een nationale wet voor ouderenzorg, overheidspensioen. Op praktisch niveau bieden ze relief services voor ouderen door bijvoorbeeld het aanbieden van psychosociale steun, het bouwen van huizen en verlenen ze noodhulp in de vorm van het uitdelen van matrassen, keukengerei, kleding, huishoudelijke benodigdheden, et cetera. Ook hebben ze een intergenerationeel project, breaking the gap noemen ze dit, door scholieren in contact te brengen met oudere mensen, hen met klusjes en dergelijke te ondersteunen en zo de kennis van scholieren over het leven van ouderen te vergroten. Tenslotte organiseert SAWAKA income generating projects voor ouderen en weeskinderen. Daarin wordt ondersteuning geboden voor de aankoop van geiten, het opkweken van planten en de aanschaf van naaimachines om beter in het levensonderhoud te kunnen voorzien.
Toen aan het einde van de lezing er tijd was voor het stellen van vragen, werd duidelijk welk onderwerp het meest leeft onder de bezoekers: de hekserij beschuldigingen. De heer Bayekwaso vertelde dat het nog altijd voor komt dat oudere vrouwen worden vermoord na van hekserij beschuldigd te zijn omdat ze red eyes hebben (gekregen). Dit wordt gezien als een teken van kwaad. Gebeurt dit omdat (klein)kinderen of andere familieleden op hun bezit uit zijn? Of is het uit onwetendheid? Die rode ogen zijn ontstaan door infectie en irritatie van de ogen na het jarenlang koken met brandhout. Bij de bestrijding van het geloof in hekserij speelt het breaking the gap programma een grote rol, omdat het de jeugd is die de andere verklaringen voor rode ogen moet leren. Door middel van het geven van voorlichting hoopt SAWAKA deze beschuldigingen en moorden te stoppen en de toekomst van oudere vrouwen veilig te stellen.
Na de lezing werd het seminar afgesloten met een discussies over verschillende stellingen. De eerste stelling luidde: ”Ontwikkelingssamenwerking gericht op ouderen is dweilen met de kraan open. Ontwikkelingssamenwerking zou zich juist moeten richten op kinderen, zij zijn immers de toekomst”. Uit de discussie en toelichting bij de stellingen werd duidelijk dat het besteden van ontwikkelingshulp aan ouderen zeker geen weggegooid geld is. Immers, niet alleen kinderen in ontwikkelingslanden zijn hulpbehoevend, ook ouderen bevinden zich vaak in knellende situaties zonder uitzicht op een betere toekomst. Grootouders hebben vaak een cruciale rol in de zorg en opvoeding van kinderen, niet alleen als de ouders van de kleinkinderen zijn overleden, maar ook als deze elders gaan werken om een inkomen te verwerven voor de hele familie. Organisaties als WorldGranny en SAWAKA maken zich sterk voor de ondersteuning van deze ouderen.
Dominique Voskuyl, Naomi Repko en Eva de Jong zijn Bachelor studenten bij de Afdeling Sociale en Culturele Antropologie van de Vrije Universiteit. Ina Keuper is docente bij de Afdeling Sociale en Culturele Antropologie van de Vrije Universiteit. Zij is gespecialiseerd op gender/vrouwenstudies, ontwikkelings-samenwerking en Suriname.
Meer concreet gaat het om de invloed van de cultuur en de maatschappij op de manier waarop mensen gezondheidsproblemen ervaren en interpreteren, omgaan met hun gezondheid en reageren op interventies vanuit de gezondheidszorg. Hieronder valt een veelheid aan vraagstukken, bijvoorbeeld: wat zijn de perspectieven en zorgbehoeften van patiënten, hoe is de interactie tussen patiënt en zorgverlener, wat is de invloed van medische technologie, hoe reageren patiënten op leefregels aangaande de gezondheid, wat is de relatie tussen therapiekeuze en therapietrouw? Het uiteindelijke doel van de medische antropologie is genereren van kennis ten behoeve van preventie. Kwetsbare groepen en individuen zoals migranten, ouderen, kinderen en chronisch zieken hebben in het onderzoek de bijzondere aandacht.