Door Ton Salman. Antropologen, met hun kreet dat diversiteit en culturen hun core business zijn, worden (tenminste in mijn geval) altijd diep ongelukkig wanneer ze horen over aanslagen als die afgrijselijke van deze week in Parijs. Alsof zulke zieke geesten iets moois van ons afpakken, een bloederige massa maken van het heerlijke culturele, religieuze, levensbeschouwelijke ratjetoe dat de mensheid tentoonspreidt. Dat ratjetoe kan heel goed samengaan met tolerantie en een gedeelde basis-ethiek, ook en misschien zelfs beter als dat met gekrakeel en gebakkelei gepaard gaat. Daders die we in Parijs bezig zagen zijn die weg echter definitief kwijt. Want incasseringsvermogen, humor, het vermogen tot zelfspot en zelfrelativering moeten in een minimale mate aanwezig zijn om, desnoods een kribbig, wederzijds betichtend en narrig samenleven mogelijk te maken. Nog een reden voor het ongeluk waarover ik sprak is dat sommigen van ons weer om tekst en uitleg, het liefst in een beetje vlotte taal, wordt gevraagd, waarbij de felle veroordeling categorisch gegeven moet zijn en in elk woord moet doorklinken. En natuurlijk veroordelen we. Maar het daarbij te laten doet nou juist tekort aan wat we mogelijk kunnen bijdragen: het verhaal vertellen. Dat verhaal is geen rechtvaardiging of begrip. Het is een tragisch verhaal, een verhaal over woede, frustratie, haat, meedogenloosheid en wreedheid. Maar het is wel een verhaal. Zonder dat verhaal en de geschiedenis erachter blijven we steken in plechtige maar wel obligate verklaringen over het “vastberaden verdedigen van de vrijheid van meningsuiting”. Die verdedigen we – geen twijfel. Maar het wordt zo’n lege en context-loze doctrine als we ‘m niet verbinden met de geschiedenis van hen die juist menen ‘m te moeten aanvallen, op niet mis te verstane manier: met automatische geweren, gericht op de personen van de beledigers, spotters, cartoonisten – of welke andere andersdenkende dan ook. Degenen die dit deden zijn natuurlijk wreed, onverdraagzaam, gewelddadig. Maar ze zijn niet gek of ontoerekeningsvatbaar, en ze zijn geen hersenloze ‘barbaren’ die niet nadenken, die geen betekenissen aan de dingen kunnen toekennen, of bij wie álle schroefjes loszitten. Ze denken, redeneren, geloven en hebben een levensgeschiedenis. Alleen: daarin leerden ze niet (of leerden ze áf) hun eigen totale, absolute en allesomvattende gelijk te bevragen. Oh, als de antropologie er toch eens in zou slagen aan te wijzen wélk socialisatie- en enculturatie-model resulteert in dát vermogen…
Tag: Ton Salman
Door Ton Salman. Wie vertrouwd is met de relatief zoetgevooisde muziek van het polderen en met termen als ‘de constructieve oppositie’, en al een beetje schrikt van een minder lieflijk ‘doe effe normaal’ in de Nederlandse politiek, zal zeker opkijken van het luidruchtige en dissonante geharrewar en gekissebis in Bolivia, in de aanloop naar de verkiezingen op zondag 12 oktober. De partijen en kandidaten daar mogen elkaar graag zwartmaken, met modder gooien en onder de gordel slaan. Een andere politieke cultuur, inderdaad. Er zijn redenen voor – maar die stemmen niet overeen met wat het Boliviaanse electoraat lijkt te prefereren.
Om met dat laatste te beginnen: verschillende enquêtes, uitgevoerd over de laatste 10 á 15 jaar, alsmede mijn eigen interviews en informele gesprekken met honderden Bolivianen, bevestigen keer op keer dat de bevolking kiest voor overleg, compromissen, debatten, en voor, in een fraaie lokale uitdrukking, “onderhandelen tot je laatste snik”. Natuurlijk mopperen de Bolivianen op de niet nagekomen beloftes, op corruptie en zakkenvullerij, op de politici die niet weten wat er onder de bevolking leeft, en dergelijke. De gewone argwaan jegens de politiek, dus. Maar tegelijkertijd spreekt men zich duidelijk uit tégen politici die hun aanhang ophitsen, tégen het dóórdrukken van bepaalde maatregelen zonder onderhandeling, en zeker tegen geweld. Het land heeft, in het recente verleden, haar portie geweld, repressie en autoritarisme wel gehad. De bevolking zendt nu een gemengde boodschap uit: (de meeste) politici, dat blijft tuig van de richel, maar democratie, onderhandeling en compromis, dát is wat we eisen van onze regeerders.
Leave a Comment
Door Ton Salman. Recent werden de resultaten van de jaarlijkse Nationale Studenten Enquête gepubliceerd. En kijk eens aan: de bachelor-opleiding antropologie van de VU komt als beste van Nederland uit de bus! We zullen niet liegen: we zijn er als afdeling heel blij mee, we melden het meteen aan elkaar, en we feliciteren elkaar. We denken en hopen dat het het resultaat is van ons harde werken, onze motivatie, onze aandacht en zorg voor de studenten, onze deskundigheid en expertise, en onze begeestering tijdens de colleges. We beschouwen het als een compliment van onze studenten – en in gedachten bedanken we die studenten!
2 Comments
Door Ton Salman,
namens het webteam StandplaatsWereld
Op 23 september 2013 publiceerde de onderzoekscommissie die door het College van Bestuur van de VU was ingesteld om beschuldigingen van wetenschappelijk bedrog gepleegd door hoogleraar Mart Bax, in de periode vanaf de jaren 1980 tot 2001, te onderzoeken, haar eindrapport. Het rapport wijst erop dat de affaire niet alleen om de reputatie van de betrokken antropoloog draait, maar ook de antropologie als zodanig raakt, en daarnaast vragen oproept over de institutionele context waarin betrokkene werkzaam was, over academische verhoudingen en collegialiteit. Ten overvloede: de betrokken antropoloog was werkzaam op onze afdeling – tot 2001.
Onderstaande tekst is een reactie op de kwestie als geheel, gebaseerd op overleg met enkele collega’s uit de afdeling.
Door Ton Salman Veldwerk – de antropologen zijn er zo trots op en tegelijkertijd zo zorgelijk over. Het is wat ons onderscheidt van veel andere disciplines. Het is ons keurmerk, het levert ons de eigen-aard en kwaliteit van onze gegevens, en het biedt ons het mooiste type “data” dat bestaat: verhalen. Maar we worden toch vaak een beetje onzeker als men doorvraagt over de systematiek, de herhaalbaarheid, de controlemechanismen, de operationalisatie, de rubricering van de gegevens.
-“Wat doé je dan precies, qua onderzoekstechniek?”
-“Nou ja, je hangt rond met de mensen, je doet mee met de dingen, je kletst over de koetjes en de kalfjes, je vraagt eens dóór over hoe het zit, je drinkt een biertje (of chicha, of thee, of palmwijn, of mate, of aguardiente) met ze, je trekt óók een dikke jas aan of je smeert óók bug repellent in je nek, je hobbelt overal achteraan, je houdt je ogen en oren open – en dat hou je dan lange tijd vol.”
-“En dat noemen jullie wetenschap?”
2 Comments
Door Ton Salman en Marjo de Theije Sinds enige tijd zijn wij betrokken bij het project “Gold Mining in the Amazon”, dat wordt geleid door Marjo de Theije en waarbinnen Ton Salman het Bolivia deel-project coördineert. Marjo de Theije verwierf een substantiële WOTRO-subsidie voor dit project dat in vijf landen (Colombia, Peru, Suriname, Brazilië en Bolivia) wordt uitgevoerd. Wij beiden leren veel bij dankzij onze deelname in dit project, over de fascinerende en snel expanderende wereld van de kleinschalige mijnwerkers, over de methodes van alluviale en bergmijnbouw, over de migratiestromen die door de goudkoorts worden veroorzaakt, over het leven en de dromen van goudzoekers, en over de conflicten rondom landgebruik tussen landbouwers, bosbouwers, natuurvrienden, inheemse gemeenschappen en anderen. Het heeft nogal wat consequenties voor het Amazonegebied als dankzij economische crises de goudprijs steeds maar weer opnieuw ophoog gaat, tot het huidige astronomische niveau van ruim 40 euro per gram!
2 Comments
Door Ton Salman. Op 6 maart vorig jaar verscheen op StandplaatsWereld een stukje van mijn hand over de vergadering in Wenen van de Convention Against Illicit Traffic in Narcotic Drugs and Psychotropic Substances. Op die vergadering bepleitte Bolivia dat het kauwen op coca-blaadjes uitgezonderd moest worden van de drugs-verboden die in die Conventie waren overeengekomen – en dat Bolivia in dat geval weer graag lid zou worden. Het is nu tijd voor een kort vervolg op dat verhaal: Bolivia heeft het pleit gewonnen!
5 CommentsDoor Ton Salman Meerderheden hebben gewoonlijk geen etnische identiteit. Dat hebben alleen de minderheden, de tribes, of ‘groepen’ of minorities. Thomas Hylland Eriksen wees er terecht op: “nations tend to be dominated by ethnic groups which deny their ethnic identity (instead presenting themselves simply as citizens or humans) and relegate others to minority status or assimilate them” (Eriksen 2001, 51). Maar het kan verkeren, zoals in het huidige Bolivia. Daar wil die ‘meerderheid’ (maar-niet-heus) nu ook een ‘echte identiteit’ hebben.Wat is er aan de hand?
Leave a Comment
Door Ton Salman Terwijl in Nederland en Europa “de crisis” universitaire staf en studenten noodzaakt zich te verzetten tegen draconische bezuinigingsmaatregelen vermengd met bedrijfsadministratief-geïnspireerde reorganisaties die de kern van het métier (goed onderzoek en goed en toegankelijk onderwijs) bedreigen, is in Chili sinds ruim een jaar een strijd van nog epischer omvang aan de gang. Het afgelopen academisch jaar (dat in Chili van maart tot en met december loopt) ging voor vele duizenden studenten geheel of grotendeels verloren, of werd uiteindelijk, zo goed en zo kwaad als het ging, afgesloten na intensieve inhaalcursussen en ‘nood-tentamens’ om zo tenminste toch enkele studiepunten te verwerven. De studenten staakten, en bezetten in veel gevallen universiteiten, gedurende het hele studiejaar. Voor zoveel zelf-benadeling moeten wel hele goede redenen bestaan.
Die zijn er.
2 Comments