wetenschap – STANDPLAATS WERELD

Dag van de Antropologie: over solidariteit, ethiek en epistemologie

Published May 24, 2017

Door Matthias Teeuwen Bij de openingsvoordracht van de ABv Dag van de Antropologie 2017 over solidariteit kreeg ik het gevoel dat ik dit allemaal eens eerder heb gehoord. De voordracht ging, kort gezegd, over het dilemma waarmee vrijwilligers en ontwikkelingswerkers zich geconfronteerd zien omtrent de scheve machtsverhoudingen tussen hen en diegene die ze helpen, namelijk: enerzijds om de hulpbehoevende als gelijke te benaderen en te delen in zijn of haar leven en anderzijds om gebruik te maken van de voordelen die je hebt als buitenstaander om de ander te helpen. Het is herkenbaar omdat het een terugkerend dilemma is in de christelijke roeping om de armen te helpen en waarin sommigen, zoals Moeder Theresa, ervoor kiezen samen te leven met de armen en anderen ervoor kiezen om een zekere afstand te houden. Is het niet interessanter om in plaats van deze bekende thematiek te kijken naar solidariteit tussen antropologen onderling?

Wetenschappers zijn niet altijd genuanceerder over moslims dan populaire media

Published June 4, 2015

door Heleen van der Linden
Hij gaat tegenwoordig door het leven als de man van de glossy Mohammed-magazine, die deze zomer in de winkels ligt. Initiatiefnemer en hoofdredacteur van de Moslimkrant was op 4 mei te gast bij het televisieprogramma Pauw. De Nederlands-Marokkaanse Brahim Bourzik mocht samen met televisiejournalist Tom Kleijn en PVV-dissident Joram van Klaveren (nu VoorNederland, VNL) zijn zegje doen over de schietpartijen in Dallas (Texas, USA). Daar vielen twee doden tijdens een zogenoemde ‘anti-islambijeenkomst’, waar de American Freedom Defense Initiative cartoons van de profeet Mohammed toonde, met een prijzengeld van tienduizend dollar voor de winnaar. PVV-leider Wilders was een van de sprekers. Tijdens de schietpartij had hij het gebouw al verlaten. Wat betreft de toelaatbaarheid van Mohammed-cartoons benadrukte Bourzik meerdere malen dat je het daar niet mee eens hoeft te zijn, maar “het moet wél kunnen”. Een liberaal standpunt? Welnee, zo gingen mensen los op media als Twitter en GeenStijl: Bourzik doet aan “damage-control”. Kortom, de ‘linkse media’ hadden weer eens een podium gegeven aan de zoveelste islamitische wolf in schaapskleren.

Een goede manager gaat uit vissen

Published May 30, 2013

Door Freek Colombijn. Hans Tennekes heeft jaren geleden een leerzaam boek geschreven over organisatie-antropologie (Organisatie: Een Antropologische Visie, 1996). Hij analyseert daarin bedrijfsculturen, informele processen en het belang van symbolen en rituelen in organisaties. Een van de punten die hij benadrukt is dat het belang van doelstellingen het gedrag van mensen in organisaties sturen. Een organisatie heeft – als het goed is – in zijn geheel een doelstelling, maar ook afdelingen en individuen hebben in een organisatie hun eigen doelstellingen en die kunnen snel tegenstrijdig zijn. Dit algemene principe uit de organisatie-antropologie zie ik bijna dagelijks om me heen in de organisatie waar ik werk, de Vrije Universiteit. De universitaire top (zeg, het College van Bestuur en de Faculteitsbesturen) zijn het met de overige werknemers eens over het hoofddoel: zo goed mogelijk onderzoek doen en zo goed mogelijk onderwijs geven en dat alles binnen de financiële speelruimte die we hebben. Maar over meer concrete doelstellingen hoe het grote doel te verwezenlijken zijn top en werkvloer het vaak oneens.

Een wetenschapper heeft veel baat bij rust in de tent. Onderzoek is per definitie innovatief anders zouden wij onze artikelen niet geaccepteerd krijgen door de redactie van de wetenschappelijke tijdschriften waar we onze stukken aanbieden. Een onderzoeker hoeft helemaal niet aangespoord te worden om zichzelf te vernieuwen; als hij of zij daartoe niet uit zichzelf gedreven is, wordt hij wel gedwongen door zijn peers. Ook voor het onderwijs heeft een wetenschapper het liefste rust. Niet uit behoudzucht, maar het vernieuwen van een college (het zoeken naar nieuwe literatuur, het up-to-date maken van een spreekschema, het verwerken van de actualiteit in een ouder college) vraagt tijd. En die tijd hebben wetenschappers alleen als ze niet teveel andere activiteiten hebben. Dus wetenschappers zijn intrinsiek gemotiveerd om hun werk te vernieuwen, maar kunnen dat alleen doen als er zoveel mogelijk rust in de organisatie is.

3 Comments

Bedrijfsantropologie: Het exotische voorbij!

Published October 3, 2012

_DSC8075 — Prof. Dr. Alfons van Marrewijk

Door Alfons van Marrewijk De conclusie lijkt gerechtvaardigd dat vijfentwintig jaar na de hernieuwde wederzijdse interesse van antropologen en het bedrijfsleven dat de bedrijfsantropoloog, vooral in Amerika, stevig in opmars is in het bedrijfsleven. Bedrijfsantropologen werken voor grote multinationals als Xerox, Accenture, Ford Motor Company, General Motors, Hewlett Packard, Motorola, Nissan, Procter & Gamble, Intel, IBM, Microsoft, en J. Walter Thompson (Davenport, 2007). Dichter bij huis verkenden Cohen en Sarphatie (2007) de arbeidskansen van antropologen in organisaties en bedrijven en interviewden antropologen bij Philips, de Nederlandse Spoorwegen en kleine consultancy bureaus.

1 Comment

Een conferentie als culturele uitwisseling

Published May 1, 2012

Door Freek Colombijn. Conferenties van antropologen gaan niet alleen over sociale processen, maar hebben natuurlijk ook een eigen sociale dynamiek. Van dit simpele gegeven werd ik me weer sterk bewust op een conferentie over een Zuidoost-Aziatisch onderwerp in Hanoi. De deelnemers kwamen grofweg uit drie landen of regio’s: Nederland, Australië en Zuidoost-Azië zelf. Deze mix zorgde voor kleine cultuurschokjes, zoals de opperste verbazing bij de gastheren toen de westerlingen op de laatste dag om een kan koffie vroegen voordat ze überhaupt aan de slag wilden gaan. De kan koffie kwam overigens binnen vijf minuten.

De opening vond plaats op de bovenste verdieping van een gebouw met slechts twee liften; vrouwelijke en mannelijke deelnemers werden door behulpzame studenten naar verschillende liften geleid, om de belasting te verdelen (de liften in het VU hoofdgebouw lijken dan opeens een zegen). Studenten waren ook aanwezig bij de publieke opening en gedroegen zich zoals alle studenten die gepresst worden om een zaal te vullen. Ze gingen zo veel mogelijk achterin zitten, kletsen, waren bezig met hun mobieltjes en slopen halverwege weg. Wat verder opviel: de buste van Ho Chi Minh op het podium en het enorme optimisme en zelfvertrouwen die spraken uit de woorden van de Thaise hoogleraar die de keynote lecture gaf.