Skip to content

Unilever Researchprijs voor thesis over Marokkaanse vrouwen en chronische pijn

Emmaly Berghuis    Op 27 november heb ik samen met twaalf andere studenten van Nederlandse universiteiten de Unilever Research prijs in ontvangst mogen nemen voor mijn masteronderzoek naar chronische pijn onder Marokkaanse vrouwen. Op de feestelijk verzorgde middag in het hoofdgebouw van Unilever in Vlaardingen hielden we posterpresentaties en kwam minister Jet Bussemaker van Onderwijs langs om ons toe te spreken.

Emmaly met haar begeleiders Edien Bartels (l) en Ina Keuper (r). © Nanning Barendsz

 

 

Over het veldwerk heb ik al verslag gedaan op Standplaatswereld. Mijn onderzoek ging over Marokkaanse vrouwen met pijn waarvan de oorzaak onduidelijk is. Vaak is dit pijn in de nek, schouders, rug, knieën en/of voeten. Deze vrouwen zijn ondervertegenwoordigd in therapieën en haken ook geregeld af met behandeling. Ik ben nagegaan hoe migrantenvrouwen betekenis geven aan chronische pijn vanuit een transnationaal perspectief. Daarmee bedoel ik dat deze vrouwen op heel wezenlijke, praktische of emotionele manieren verbonden zijn met meerdere leefwerelden die sterk kunnen verschillen. Ze onderhouden dagelijks contact met familie in het thuisland, door naar hun zorgen te luisteren, geld te sturen, of door daar op vakanties te gaan. Als migrante uit Marokko zoek je betekenis vanuit deze voor anderen min of meer gescheiden leefwerelden. Hoe zoeken migrantenvrouwen naar betekenis als het gaat om chronische pijn? In de verschillende leefwerelden bestaan eigen regels en verwachtingen ook ten aanzien van pijn. De conclusie van mijn onderzoek was dat ‘pijngedrag’ te maken heeft met het voortdurend navigeren tussen meerdere opvattingen over pijn uit verschillende leefwerelden.

Oefentherapie
Deze vrouwen vertellen makkelijk over hun pijn. Bij vrouwenorganisaties, Dona Daria in Rotterdam, Nisa 4 Nisa en Vrouw en Vaart in Amsterdam, heb ik met hen gesproken en praktisch allemaal hadden ze pijnklachten. Vanuit mijn achtergrond als oefentherapeute Cesar nodigde ik ze uit voor de oefentherapie ‘beweegsessies’. De opzet was gezellig, samen bewegen en klachten laten verminderen door een betere lichaamshouding en meer bewegen op een vertrouwde locatie, om de drempel laag te houden en om vertrouwdheid met bewegen te bewerkstelligen. Een medewerker van Dona Daria deed ook mee en zij was een rolmodel. Ze nodigde de vrouwen uit en moedigde ze aan om te komen. Zo was ik te gast bij de vrouwen in hun eigen omgeving en kon ik van hen horen hoe zij denken over hun pijn.

Resultaten
De vrouwen leggen zelf de link met psychosomatische klachten: zij voelen zich niet thuis in Nederland, voelen zich eenzaam en ervaren veel stress. Ze moeten als migrant omgaan met allerlei verwachtingen. In Nederland moeten ze werken, een goede moeder zijn, verantwoord huishouden voeren en voor de familie in Marokko moeten ze op afstand zorg dragen, bijvoorbeeld voor hun ouders en zieke familieleden. Hun verklaringen waren opvallend. In de jaren ’90 werd gedacht dat migranten geen verschil maken tussen lichaam en geest en dus niets begrijpen van psychosomatiek. Deze vooronderstelling klopt niet. Migrantenvrouwen begrijpen ook psychosomatische klachten.

Tijdens de groepslessen vertelden vrouwen te willen afvallen. Voor advies en begeleiding in voeding heb ik Karlijn Koudstaal, voedingsdeskundige, ingeschakeld. BMI metingen toonden dat bijna iedereen een BMI hoger dan 25 (overgewicht) of 30 (obesitas) had. Overgewicht werd gezien als onvermijdelijk door moederschap en ouder worden, maar afvallen en slank-zijn werden desondanks geprefereerd. Opvallend was dat veel vrouwen wel konden vertellen wat gezond eten inhoudt, maar dat ze die kennis zich niet eigen maken. Ze deden uitspraken als: “Het fruit geeft me geen vitamines, het blijft altijd in de koelkast liggen.” Dit is ook een voorbeeld dat de vrouwen zich inderdaad kunnen uiten in een discours over gezondheid. Samen met Karlijn heb ik een werkboek gemaakt om groepslessen te geven over bewegen en voeding zodat de vrouwen verder kunnen gaan met hun activiteiten in de moskee.

Navigeren
Om te begrijpen waarom vrouwen afhaken tijdens therapie heb ik gebruik gemaakt van het idee van ‘navigeren’ tussen de verschillende leefwerelden. In deze leefwerelden bestaan (veranderende) ideeën en regels over de oorzaak van pijn en de benodigde zorg. Gedrag dat in één leefwereld niet logisch is, is dat wel in een andere en leidt tot legitimatie in die leefwereld, bijvoorbeeld de toepassing cupping therapy (alternatieve geneeswijze met vacuüm kopjes op de rug) en de rol van geloof en gebed in de omgang met chronische pijn. Vrouwen blijken niet zomaar af te haken, ze maken wel degelijk zelf keuzes bij het richting geven aan hun leven. Ook Marokkaanse vrouwen kennen agency bij het beleven van pijn. Ze volgen allerlei adviezen, maar uiteindelijk kiezen ze zelf wat ze belangrijk vinden. Zo vertelde Asmea, 46 jaar, dat ze zich niet altijd serieus genomen voelde door de artsen met haar hoge bloeddruk. Ze wilde zelf haar metingen doen, maar de arts wilde haar opnemen. Ze weigerde. Haar broer waarschuwde dat hoge bloeddruk gevaarlijk was. Ze beloofde hem een Islamitisch genezer te zoeken die aan ‘cupping’ deed. Dit heeft ze niet aan haar huisarts uitgelegd; ze voelde dat dat voor hem niet logisch zou zijn.

Met de Unilever Research prijs kan ik verder werken aan chronische pijn in multiculturele settings, en binnenkort mag ik weer een workshop geven over gezond bewegen.

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *