Skip to content

Unity in diversity, een fabel of een feit?

Door Jorien Janssen ‘Is there a game going on?’ vraagt de taxichauffeur aan  ons, nadat ik hem verteld heb dat de bestemming van onze rit het Athlone stadion is. Vandaag, 21 maart, is het Human Rights Day, en een van de georganiseerde activiteiten is een bijeenkomst in het stadion, waar president Zuma zal spreken. De reactie van onze taxichauffeur bevestigt nogmaals wat ons al bij eerder rondvragen duidelijk werd, deze event is bij weinig mensen bekend, of slechts bij een zeer selectief publiek. Maar, zo verzekert hij ons, het zal een interessante dag voor ons worden, want in het Athlone stadion zullen we omringd zijn door de echte Cape Flat bewoners  (met de Cape Flats wordt de hele uitgestrekte vlakte ten Zuidoosten van het centrum van Kaapstad bedoeld, die voornamelijk bestaat uit townships en huisvesting biedt aan de zwarte en gekleurde bevolking).En wat blijkt, deze Cape Flat bewoners zijn duidelijk beter op de hoogte! Op de parkeerplaats laden bussen hun toeschouwers, uit, van jong tot oud sluit iedereen zich aan in de rij voor de beveilingingscontrole om vervolgens een plekje op de tribune te zoeken. Lunchpakketjes, bestaande uit een pakje appelsap, een wit bolletje en twee kippenpootjes worden uitgedeeld om de toeschouwers zoet te houden totdat de event op Afrikaanse tijd, zo’n anderhalf uur na aanvang, begint.

Het Athlone stadion (gebruikt bij de wereldkampioenschappen vorig jaar) is voor driekwart gevuld, iets wat een Nederlandse politicus niet snel zal lukken, en het publiek waartussen we ons bevinden is duidelijk pro-ANC. Dit blijkt alleen al uit de vele groen-geel-zwarte kledij, de kleuren van het ANC, met teksten als ‘together we can build better communities’, en dit wordt nog duidelijker wanneer president Zuma zijn entree maakt. Wanneer hij langs de randen van het veld loopt om begroet te worden springen om me heen mensen op die luidkeels beginnen te zingen en te dansen. Mijn vader en ik vormen als twee blanken een duidelijk contrast met de rest van de toeschouwers hier in het stadion, en wanneer ik een poging doe om een plaatje te schieten van Zuma die beneden over het veld loopt, zie ik dat een jongen een paar rijen voor mij zich heeft omgedraaid om een foto te maken in tegenovergestelde richting.

Met de provinciale verkiezingen voor de deur is dit een interessante dag. Het ANC, de partij die streed tegen de apartheid, de partij van Nelson Mandela, is de partij die sinds de eerste democratische verkiezingen in 1994 de landelijke macht in handen heeft. Naast dit landelijke stelsel heeft elke deelstaat ook zijn eigen bestuur. In het gehele land ligt ook dit in handen van het ANC, met één uitzondering, de deelstaat waarin ik me op dit moment bevind: de West Kaap. Velen schrijven dit toe aan de demografische samenstelling van deze provincie, bestaande uit 50 % coloureds, 30% blacks en 20% whites. De zwarten (het gebruik van deze raciale termen is hier de dagelijkse gang van zaken) zijn hier, in tegenstelling tot in de rest van het land, dus niet in de meerderheid, en het ANC wordt door velen beschouwd als een zwarte partij. De partij die hier in de West Kaap wél de macht heeft is de Democratische Alliantie. Dit is een opvolger van de Liberale Partij die tijdens het apartheidsbewind als enige blanke partij tegen de apartheid vocht.

Dat in dit geval pro-ANC automatisch anti-DA betekent wordt duidelijk wanneer Patricia de Lille, als vicepresident van de provincie het spreekgestoelte betreedt. Het hele stadion vult zich met luid boegeroep, mensen beginnen ANC liederen te zingen en maken draaiende bewegingen met hun armen. De voorzitter (het ANC leider van de West Kaap) doet tevergeefs zijn best het publiek stil te krijgen. Zuma kijkt star voor zich uit. Alhoewel ik de desbetreffende vrouw op een scherm haar best zie doen is het onmogelijk om ook maar één woord van haar speech te verstaan.

 Terwijl het stadion doorjoelt denk ik terug aan de gesprekken die ik met vele Zuid Afrikanen gevoerd heb over politiek. Hoe de verwachtingen hooggespannen waren, maar eigenlijk niemand zich gerepresenteerd voelt in het huidige systeem. De blanken erkennen dat apartheid niet goed was, maar zijn bang dat de rollen nu worden omgedraaid: ‘Die zwarten profiteren alleen maar van wat wij hebben opgebouwd, maar kunnen zelf niks!’ De coloureds voelen zich op dit moment het meest achtergesteld: ‘De blanken hebben nog steeds de meeste bezittingen, en door alle politieke aanpassingen ontstaat er nu ook een zwarte middenklasse. Maar naar ons kijkt niemand meer om, terwijl we samen met de zwarten hebben gestreden tegen de apartheid!’ En ook de zwarten hebben weinig vertrouwen in de huidige gang van zaken: ‘Zuma geeft alleen maar om zichzelf en zijn familie. Hij koopt dure auto’s voor al zijn vrouwen, maar hij doet niks aan de armoede in het land.’

Velen bezien de toekomst dan ook met pessimisme. Hoewel Mandela ervoor gestreden heeft de diversiteit van de Zuid Afrikaanse bevolking om te vormen tot een van de sterke punten van het land, met uitspraken als  ‘The Rainbownation’ en ‘Unity in Diversity’  leeft iedereen hier met zijn eigen mindset, en die gaan moeilijk samen. Al meerdere mensen heb ik horen zeggen: als Mandela straks dood gaat, dan loopt het uit de hand! Niemand vindt elkaar hier aardig, we doen alleen alsof. En alhoewel ik graag optimistisch ben kun je je afvragen hoe het rustig kan blijven in een land, wat jarenlang geregeerd is door een minderheid, en waar nu, ondanks een machtsverschuiving, aan de daadwerkelijke verdeling van de welvaart weinig is veranderd. Door deze event vandaag bij te wonen hebben we kunnen ervaren hoeveel kracht er schuilt in een grote groep mensen en hoe makkelijk het is om deze op dreef te krijgen. Een bijzondere ervaring, die me ergens ook bezorgt maakt. Maar laten we eerst maar eens afwachten wie het hier in de West Kaap voor het zeggen krijgt, op naar de provinciale verkiezingen!

Jorien Janssen is student bij de Master Sociale en Culturele Antropologie aan de VU. Zij is op dit moment in Zuid-Afrika bezig met haar veldwerkonderzoek ter voorbereiding van haar scriptie.

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *