Skip to content

Waarom de Wereld Antropologen Nodig Heeft

Door Laura van Deventer

1231644_10151585536891681_1405407759_n

En, studeer je nog steeds Antropologie?’, dit is de vraag die mij vroeger regelmatig op een verjaardag of familiebijeenkomst gesteld werd. Wanneer ik bevestigend antwoordde was de reactie: ‘Ja, het is wel léuk, maar ga toch iets nuttigs studeren! Hier kun je toch niets mee?’ Hieronder zal ik uitleggen, waarom antropologie niet alleen leuk, maar óók ontzettend nuttig is, en dat je er erg veel mee kunt. Mijn overtuiging is: De wereld heeft antropologen nodig! Hieronder leg ik uit waarom.

Wat is antropologie?

In 1928 gaf Margaret Mead, de bekendste antropologe van de 20e eeuw , de volgende definitie van

een antropoloog: ‘the student of man in all his most diverse social settings’ (Mead 1928: 11). Als antropoloog heb je een fascinatie voor de verschillen tussen groepen mensen in wijze van leven, denken, handelen en betekenis geven aan voorwerpen (bijvoorbeeld een ring), gebeurtenissen (bijvoorbeeld de intocht van Sinterklaas), handelingen (bijv. een kaarsje branden in de kathedraal). Dit betrekt zich op de sociale en culturele aspecten van het leven van mensen. Binnen antropologie staat daarin de mens centraal: hoe gaat hij/zij om met de omgeving, de (on)geschreven regels die gelden in zijn/haar samenleving, de situatie of veranderingen in de politieke, economische of sociale omstandigheden? Maar ook: welke bijdrage leveren zij hier zelf aan? Als antropoloog kun je je dus heel breed oriënteren, van economie tot rituelen, zolang de ervaring en plaats van de groep mensen erin maar centraal staat. Gewoonlijk wordt dit wel beperkt door een specifieke vraag. Bijvoorbeeld: wat is de rol van bier in het leven van zakenmannen in Hong Kong (handige data voor Heineken)? Wat betekenen vooroordelen over mensen uit de Kaukasus voor het dagelijks leven van Tsjetsjenen in Moskou (belangrijke info voor mensenrechtenorganisaties)? Hoe geven Marokkaanse moeders met gehandicapte kinderen betekenis aan de situatie van hun zieke kind (cruciaal voor de interactie met zorginstellingen)?

Je bent in je werk dus gericht op de mensen waar je onderzoek om draait, alleen zij kunnen jou de informatie geven waar je naar op zoek bent.

De wijze van onderzoek doen is uniek: antropologen krijgen door persoonlijk contact te leggen, veel vragen te stellen, te observeren en tijd door te brengen een zo goed mogelijk beeld van en begrip voor de mensen. Als je niet luistert, kom je niets te weten. Als je haast hebt, ook niet. Antropologen worden getraind zich aan te passen in een vreemde omgeving, gesprekken aan te gaan met sleutelpersonen en respect en begrip te tonen voor een hem/haar vreemd zijnde levenswijze. Wat wordt er gezegd, wat niet, en wat wordt tussen de regels door gecommuniceerd? Klopt wat je ziet met wat je verteld wordt?

Een antropoloog weet dat er verschillende manieren zijn om belangen te vertegenwoordigen, met conflicten om te gaan, verandering door te voeren – en onderzoekt dat van binnenuit. Je moet dan wel genuanceerd denken en je uitdrukken. Idealiter delen antropologen hun kennis met anderen, wat hopelijk kan leiden tot meer en beter begrip en contact tussen groepen mensen die (erg) van elkaar verschillen. Dat kan tijd schelen, geld, soms mensenlevens.

 Waarom is dit nuttig?

´In an ideal world, everybody would take a few courses in anthropology´ zegt Eriksen, een antropoloog met visie voor de rol van dit vakgebied in een samenleving.We leven niet in een ideale wereld, en daarom is het belangrijk dat antropologen hun kennis en kunnen op onderzoeksgebied en in andere beroepen breed inzetten. Sterker nog, het is nódig dat er antropologen op de arbeidsmarkt zijn, want de bovengenoemde vaardigheden zijn uiterst waardevol voor bedrijven en organisaties! In onze wereld komen bevolkingsgroepen voortdurend in contact met verschillende talen, leefwijze, overtuigingen en andere voorstelling van wat ‘normaal’ is. Wat gebeurt er dan? Ik hoef maar ‘Zwarte Piet’ te zeggen, en u begrijpt wat ik bedoel.

Ik werk zelf als docent op een middelbare school. In elke klas zitten leerlingen met ten minste 5 verschillende etnische achtergronden. Alles wat ik bij Antropologie geleerd heb, zet ik nu in om goed onderwijs te geven aan deze kinderen. Luisteren, kijken, vragen stellen. Pas als een kind zich gezien voelt, leert het echt.

Ook een bedrijf dat hun doelgroep of interne werksituatie wil onderzoeken heeft baat bij antropologen: zij kunnen door hun vaardigheden tot waardevolle inzichten komen waardoor de werkstrategie of werksituatie zonodig aangepast wordt.

Een bedrijf of organisatie dat vestigingen in het buitenland heeft kan hier natuurlijk ook zijn voordeel mee doen. Antropologen zijn gewend om vanuit meerdere perspectieven te denken en kijken. Bij het starten of ontwikkelen van internationale activiteiten is dit uiterst belangrijk. Denk bijvoorbeeld aan het aannemen van personeel in dat andere land. Kennis en begrip van de leefwijze van de mensen daar is daarin enkel van voordeel voor het bedrijf. Zeker op lange termijn.

Tot slot is het inzetten van antropologen bij ontwikkelingssamenwerking en internationale hulpverlening onontbeerlijk. Zij zijn immers gewend om op zoek te gaan naar de stem van de mensen waar het om gaat, en het is van groot belang dat die gehoord en serieus genomen wordt wanneer internationale organisaties hun plannen uit proberen te voeren op vreemde bodem. Ook dat kan tijd schelen, geld, en soms mensenlevens.

Laura van Deventer is maatschappijleer docente op een middelbare school in Amsterdam en studeerde Culturele antropologie aan  de Vrije Universiteit.

Bibliografie

Eriksen, T.H. (2008) Engaging Anthropology. The case for a public presence. Oxford: Berg.

Mead, M. (1966) (1928) Coming of age in Samoa. Middlesex, England: Penguin Press.

 

2 Comments

  1. drs ing Henk Uijttenhout drs ing Henk Uijttenhout

    Goed dat je de kern van de studie uitlegt en iets over de onderzoeksmethode. Ik maakte extreme dingen mee bij de overheid, langdurige intimidatie, extreem wanbeleid en zo meer en moest me juridisch verweren tegen beschuldigingen. Met deze kennis kon ik me beter verweren en kon ik als organisatie-adviseur (meer onderzoeker) beter onderzoek doen. Het heeft me tevens geleerd dat er heel wat fout zit in Nederland bij overheid/rechtspraak, er zijn veel Fred Spijkers, Ina Post, de twee van Putten enz.

  2. […] berichten zijn het afgelopen jaar het meest gelezen? Een uitdagende titel als Waarom de wereld antropologen nodig heeft (10-11-2013) blijkt veel lezers te trekken, het is 2135 keer bekeken. In een vurig betoog schrijft […]

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *