politiek – Standplaats Wereld

Een zaak van leven of dood

12/07/201501/10/2015standplaatswereld3 reacties

Door Marina de Regt. Afgelopen vrijdag is er een bestand afgekondigd in de al ruim drie maanden durende oorlog tussen Saoedi-Arabië en de Houthis in Jemen. Dit bestand is uitermate hard nodig want de situatie in Jemen is ronduit verschrikkelijk. Volgens de meest recente gegevens van de humanitaire coördinator van de VN hebben momenteel 21 miljoen Jemenieten behoefte aan humanitaire hulp (op een totale bevolking van 25 miljoen), en zijn meer dan één miljoen mensen ontheemd. Er zijn al meer dan 3000 doden gevallen en 15.000 gewonden, waaronder heel veel burgers. Het dagelijkse leven in Jemen is sinds de bombardementen tot stilstand gekomen. Er is slechts een aantal uren per dag elektriciteit, er is nauwelijks water meer beschikbaar en benzine en diesel zijn al maandenlang schaars. Het gevolg is dat er nauwelijks auto’s meer rijden, mensen niet meer naar hun werk kunnen, generatoren niet meer werken, en het openbare leven vrijwel compleet tot stilstand is gekomen. Bovendien is Jemen voor 90 procent afhankelijk van import, en wordt er sinds eind maart niets meer ingevoerd omdat havens en vliegvelden zijn gesloten. Medicijnen en voedsel raken langzaam op, met alle gevolgen van dien.

Ik heb jaren in Jemen gewoond en gewerkt, en heb er talloze vrienden en vriendinnen. In de afgelopen maanden heb ik met een aantal van hen contact onderhouden, maar de uitzichtloosheid die uit deze gesprekken blijkt maakt het voor mij steeds moeilijker hen op te bellen. Iedereen zit thuis, niemand gaat meer naar zijn of haar werk, ze ontvangen geen salaris meer en leven van hun spaargeld. Er is geen transport meer, geen elektriciteit om naar de televisie te kijken of de airconditioning te gebruiken (wat vooral rampzalig is in de kustgebieden waar de temperatuur in de zomer heel erg hoog is). Kinderen gaan niet meer naar school of de universiteit. Iedereen zit doelloos thuis te wachten tot de situatie verbetert. In de telefoongesprekken weet ik vaak niet wat ik moet zeggen, maar ik weet dat het belangrijk is dat ik mijn betrokkenheid blijf tonen. Lees verder →

Chaos in Jemen en de plicht van de antropoloog

22/01/201515/05/2016standplaatswereld4 reacties

Door Marina de Regt Vandaag zijn de president en de regering in Jemen afgetreden, maar op het Nederlandse nieuws hoor ik er niets over. Jemen is niet interessant, tenzij het over terroristen gaat die de Westerse vrijheid aan willen vallen. Ik ben verbaasd, maar toch ook weer niet. De eenzijdige kijk van het Nederlandse nieuws is al jaren bekend. Op Al-Jazeera worden er 20 minuten aan Jemen besteed. Er zijn interviews met minstens 4 deskundigen en de crisis in het land wordt op allerlei manieren belicht. Maar misschien is dat ook wel weer logisch: Jemen wordt al jaren als een vrijplaats van terroristen gezien en de Amerikanen zijn zeer actief in het bestrijden van AQAP (Al-Qaida op het Arabisch Schiereiland). Daar worden drones voor gebruikt, en er zijn al talloze onschuldige slachtoffers mee gemaakt. De voedingsbodem voor radicalisering van de bevolking wordt zo alleen maar groter. Vorig jaar, toen ik een blog schreef als reactie op de tendentieuze berichtgeving over Jemen bij Pauw en Witteman, zei ik het ook al: door anti-terreur maatregelen neemt de kans op terrorisme alleen maar toe.

Als er iets in Jemen aan de hand is weten de media mij snel te vinden, maar de afgelopen week is het stil. Het zal wel komen doordat er andere belangrijke zaken zijn. Ik vind het niet zo erg, ik kan mijn tijd heel goed anders besteden. In de Kerstvakantie ben ik begonnen aan een artikel over Na’ma, een van mijn beste vriendinnen in Jemen. Ik ken Na’ma al sinds 1993, toen ik een aantal jaren in Hodeidah, een stad aan de Rode Zee, woonde. Ze is een paar jaar ouder dan ik, weduwe met drie volwassen kinderen, en woont op zichzelf. Als ik in Jemen ben zoek ik Na’ma altijd op, en vaak logeer ik bij haar. Maar de laatste keer is al weer twee jaar geleden. Het wordt steeds moeilijker om naar Jemen te gaan; de instabiliteit in het land heeft tot een grote mate van onveiligheid geleid en westerlingen komen steeds moeilijker aan visa. Er zijn bijna geen buitenlandse journalisten meer die in Jemen verblijven en verslag doen van de politieke ontwikkelingen. Wat moet je als antropoloog doen om toch over een land te blijven schrijven als je er niet meer naar toe kunt? Lees verder →

Koerden in Den Haag: “Ik word gek, ik moet demonstreren”

15/10/201415/10/2014standplaatswereldPlaats een reactie

Koerden demonstreren tegen de aanvallen van IS op de Koerden in Syrië

Door Emine Igdi. Afgelopen vrijdag, 10 oktober, komt voor de zoveelste keer een groep Koerden in Den Haag bijeen om te demonstreren tegen de aanvallen van IS (Islamitische Staat) op de Koerden in Syrië. Ik loop naast een Koerdisch-Nederlandse jongeman van begin 20. Ik ken hem al van de tijd dat hij nog naar de basisschool ging. Wij woonden in dezelfde buurt en ik paste af en toe op hem en zijn broertje. Zijn ouders hebben nooit in Koerdistan gewoond, hij evenmin. Het verbaast me om hem daar te zien, terwijl hij in collegebanken had moeten zitten. Naar aanleiding van mijn vraag wat hij daar doet, zei hij: “Iedereen die tegen IS is, moet hier zijn.” “Want”, zo vervolgt hij, “IS pleegt gruwelijke daden tegen de mensheid. Mijn betrokkenheid komt niet voort uit het feit dat ik een Koerd ben. Ik zou ook demonstreren als IS een ander volk had aangevallen. Ik ben tegen IS.” Hij wil er met zijn aanwezigheid voor zorgen dat er aandacht is voor de door IS belegerde Koerdische stad Kobani (een Koerdische stad in Syrië), zodat de Koerdische strijders in het verzet internationale ondersteuning krijgen. Een andere betoger (49 jaar oud) zei: “Het gaat de Koerden niet lukken om een relatief groter en moderner leger van IS tegen te houden. De Koerden hebben weinig wapens en die wapens zijn ook oud.”

Lees verder →

Umbrellas… but revolutions?

07/10/2014standplaatswereldPlaats een reactie

By Pál Nyiri. Yesterday I organized a discussion at Spui 25 to make sense of the recent events in Hong Kong. The student demonstrations demanding the direct election of Hong Kong’s chief executive by universal suffrage in 2017 — a promise made by Chinese government for 2012, but postponed and now broken — have spread to high schools and office workers, resulting in the largest mass protest in China since the 1989 democracy movement that led to the bloody Tiananmen Square crackdown.

The panelists included Frank Pieke, an anthropologist and Professor of Modern Chinese Culture at Leiden University, and two media scholars: Jeroen de Kloet, Professor of Globalisation Studies at the University of Amsterdam, and Donna Chu, Associate Professor at the Media and Communications Department at the Chinese University of Hong Kong. We quickly agreed that seeing the Hong Kong events as a repetition of 1989 or a revolution is misleading. China’s political system, based on Communist Party rule, is in no immediate danger. Although the Party — like in 1989 — accuses demonstrators of being the instruments of foreign countries wishing to instigate a “color revolution,” they have gone to pains to stress that their ambitions are limited to Hong Kong, and anti-Communist Party slogans have been conspicuously absent. Lees verder →

Een ochtend in een favela

11/07/2014standplaatswereldPlaats een reactie

Door Freek Colombijn Nu het WK voetbal in vol bedrijf is en de wereld geobsedeerd kijkt, horen we weinig meer van protesten van binnen en buiten Brazilië over de (sociale) kosten van het toernooi. Hoeveel heeft de organisatie gekost, hoe had dat geld anders besteed kunnen worden, hoeveel favela’s zijn gesloopt om de steden een opgeruimder uiterlijk te geven?
Een deel van het Nederlands elftal bezocht enekele dagen geleden de favela Santa Marta. In 2012 had ik zelf een ochtend de gelegenheid om met twee collega’s en een lokale gids door deze favela in Rio de Janeiro te lopen. Santa Marta ligt op een van de heuvels in het achterland van het Copacabana strand. Schuin achter Santa Marta, op de hoogste top uit de omgeving staat het beroemde Cristo Redentor beeld. Christus lijkt beschermend zijn armen boven de wijk uit te spreiden. Michael Jackson heeft in de wijk de clip bij ‘They don’t care about us’ opgenomen en een grote muurschildering op straat herinnert aan hem. Lees verder →

Verkiezingen in Indonesië: het feest van de democratie

10/07/201411/07/2014standplaatswereld1 reactie

Door Freek Colombijn In de tijd van President Soeharto stond de uitslag van elke politieke verkiezing van tevoren vast en de term ‘pesta demokrasi’ (het feest van de democratie) had een erg cynische bijklank. Sinds zijn val in 1998 is Indonesië in een verbluffend hoog tempo gedemocratiseerd en zijn verkiezingen echt een soort feest geworden.

Vandaag streden Prabowo Sugianto en Joko Widodo (roepnaam Jokowi) om het presidentschap. Jokowi heeft naam gemaakt met zijn sociale beleid als burgemeester van Solo, wat hij heeft voortgezet als gouverneur van Jakarta. Prabowo, een schoonzoon van Soeharto, en oud-militair, staat voor een krachtig bestuur-oude-stijl. Terwijl veel Indonesiërs hem steunen zijn anderen niet vergeten dat hij verantwoordelijk was voor de verdwijning van protesterende studenten kort voor de val van Soeharto en zij gruwen bij het idee dat hij president wordt. Wat in Indonesië minder bekend is, is dat daarvóór zijn troepen honderden, zo niet duizenden, burgers en verzetstrijders in Oost Timor en Aceh hebben omgebracht. Lees verder →

Over Almere, de PVV, en cultuur

07/07/2014standplaatswereldPlaats een reactie

Door Bionda Stolk In maart 2010 deed de PVV voor het eerst mee aan de lokale verkiezingen in twee gemeenten, Den Haag en Almere. Zoals verwacht resulteerde dit in beide gemeenten in een forse winst; in Almere werd de PVV zelfs de grootste partij. De vragen die naar aanleiding van dit succes in de media werden gesteld, waren ook te verwachten: hoe kon dit gebeuren? Waarom hadden de burgers zo massaal op de PVV gestemd? En, hoe zouden de bestaande partijen reageren? Vooral deze laatste vraag hield mij bezig, want konden de overige raadsleden in Almere nog wel objectief zijn, aangezien zij mogelijk al jarenlang een bepaald, en zeer negatief, beeld hadden over het fenomeen PVV? Lees verder →

Turkije: rouw uit protest

16/05/201415/05/2016standplaatswereldPlaats een reactie

Door Emine Igdi, Edien Bartels en Lenie Brouwer. Iedereen heeft het over het mijnbouwongeval, het grootste in de Turkse geschiedenis. De televisie laat de meest vreselijke beelden zien. Mensen zijn hierdoor zo geraakt dat zij manieren zoeken om hun solidariteit te betuigen. Een ding is duidelijk, zo horen we overal om ons heen, dit is geen ongeluk, maar moord. Onlangs heeft het Parlement nog kritische vragen gesteld over de veiligheid van de mijnen, maar de regering vond een onderzoek overbodig.

De gemeente van Diyarbkakir, Oost Turkije, heeft alle activiteiten voor drie dagen stilgelegd en een herdenkingsdienst georganiseerd. De burgemeester en alle ambtenaren hebben gezamenlijk gerouwd. Een foto van de herdenkingsdienst staat op de voorpagina van de krant. Een zwarte, vlag hangt halfstok op het gemeentehuis. De vlag uit het raam van het partijbureau van de Koerdische partij BDP is zelfs nog groter. Lees verder →

Sterke vakbonden oplossing voor textielarbeiders in Bangladesh

24/04/2014standplaatswereld1 reactie

Door Ellen Bal en Sandra Bos
Precies een jaar geleden, op 24 april 2013, stortte Rana Plaza in. Het meest dodelijke ongeval in de geschiedenis van de textielindustrie eiste de levens van ruim 1100 arbeiders. Meer dan 2500 medewerkers raakten gewond. Het acht verdiepingen hoge gebouw vlakbij Dhaka, herbergde een aantal kledingfabrieken, een bank, appartementen en diverse winkels. Nadat er barsten werden geconstateerd in de muren van het gebouw, werden de bank en de winkels gesloten. De fabrieksarbeiders, voor het merendeel jonge vrouwen, moesten gewoon aan het werk. Anders zouden ze hun baan verliezen. Tijdens de drukke ochtenduren stortte het hele gebouw als een kaartenhuis in. Nog steeds liggen er lijken begraven onder het puin. Lees verder →

De maat is vol voor de Bosnische bevolking: Corruptie, vriendjespolitiek en werkloosheid

17/02/201415/05/2016standplaatswereld1 reactie

Door Gerwin Peelen. De demonstraties in Bosnië zijn inmiddels al meer dan een week aan de gang. Boze burgers in Tuzla gingen de straat op om te reageren tegen de hoge werkloosheid en het instorten van de lokale economie. Het sloeg over naar de andere steden in Bosnië waaronder de hoofdstad Sarajevo. In eerste instantie om de Bosniërs in Tuzla te steunen maar al snel keerden de protesten zich tegen het overheidssysteem, de economische malaise en de politieke corruptie.

Rellen van vrijdag ‘Dit heb jij nog nooit meegemaakt. Maar ik al duizend nachten. In de oorlog’, aldus één van de informanten in een kroeg na de rellen van afgelopen vrijdag. De vooral oudere demonstranten veranderden in toeschouwers en een jongere generatie nam het op tegen de ME en zette het Kantongebouw in vuur en vlam. Ook het naastgelegen Presidentieel gebouw werd bestookt door honderden jongeren. Chaos was meester op het politieke plein en diverse kiosken werden geplunderd en in de fik gezet.
Lees verder →

“Il est beau mon pays Burundi”

13/02/201415/05/2016standplaatswereld4 reacties

Door Lidewyde Berckmoes – Het is nu ruim twee jaar geleden dat ik mijn veldwerkonderzoek in Burundi afrondde. Maar de situatie van onveiligheid, onzekerheid en kwetsbaarheid die ik beschrijf in mijn proefschrift, lijkt nog steeds aan de orde van de dag.

Terwijl ik bezig ben met de voorbereidingen voor de verdediging van mijn proefschrift op 14 februari, bereikt mij het nieuws over nieuwe rampspoed in de wijken van mijn onderzoek. Jongeren uit die wijken sturen me berichtjes via Whatsapp en Facebook om te laten weten dat het in de nacht van 9 op 10 februari zo hard heeft gestortregend dat huizen en wegen zijn ingestort, en mensen, veel kinderen, zijn weggesleurd in de regen en modder: “Hey Lide, gisteren regende het en mensen zijn gestorven. Meer dan 50”; “Godzijdank zijn we gespaard gebleven, maar het is een catastrofe. We weten niet wat te zeggen”; “Onze buurvrouw is haar 3 kinderen verloren”; “Een vriend heeft zijn familieleden verloren, alle 12.” Lees verder →

Armenië op weg naar de Euraziatische Unie: Poetin op bezoek, antropoloog gearresteerd

14/12/201314/12/2013standplaatswereld2 reacties

Door Rik Adriaans Het is een ongebruikelijk beeld in de Armeense hoofdstad Jerevan: op een steenworp van het centrale plein worden demonstranten met Oekraïense vlaggen door de politie gearresteerd en in gepantserde busjes verscheept. De arrestaties vinden plaats naar aanleiding van het staatsbezoek van de Russische president Vladimir Poetin. Hoewel er geen vergunning is toegekend zijn er toch enkele honderden demonstranten afgekomen op een protestmars georganiseerd door de beweging ‘Eerbiedwaardig Armenië’ en is er een breed spectrum aan politieke kleuren te zien. Zo wordt er naast de Oekraïense vlaggen voor het eerst in de geschiedenis van het voormalige Sovjetland de regenboogvlag getoond en is er zelfs een demonstrant met een anarchistenvlag. Terwijl de Maidan-protesten in Kiev veelal uitgesproken pro-Europees zijn, is de stemming hier vooral tegen Rusland; de jonge demonstranten tonen borden met teksten als “Stop de Russische kolonisering” en “Geen tweede Sovjet-Unie”.

De protestmars had tot het overhandigen van een manifest bij het presidentieel paleis moeten leiden, ware het niet dat de protestmars al snel door de politie wordt stilgelegd. Enkele uren later word ik, als antropoloog voor mijn promotieonderzoek werkzaam in Armenië, zelf ook gearresteerd. Het feit dat ik met mijn vrienden in de buurt van het parlement loop blijkt reden genoeg om zonder enige verklaring van de stoep geplukt te worden. In het politiebusje wordt al snel duidelijk dat de agenten niet erg kieskeurig zijn: behalve zo’n twintig demonstranten en een journalist zijn er ook twee dames van middelbare leeftijd gearresteerd die toevallig in de buurt boodschappen aan het doen waren. Lees verder →

Tendentieus en schadelijk

12/12/201313/12/2013standplaatswereld7 reacties

Door Marina de Regt. Dinsdagavond zat ik bij Pauw & Witteman aan tafel om over de vrijlating van journaliste Judith Spiegel en haar partner Boudewijn Berendsen te spreken. Judith werkte sinds 2009 als journaliste in Jemen, en werd in juni 2013 samen met haar partner door gewapende mannen ontvoerd, op klaarlichte dag vlakbij haar huis in de hoofdstad Sana’a. Ik had Judith in december 2009 ontmoet en had af en toe contact met haar. We hebben allebei ons hart aan Jemen verloren; het is een prachtig land, met een indrukwekkend en gevarieerd landschap, een heel bijzondere architectuur maar bovenal met een zeer innemende bevolking, die hartelijk, humoristisch en gastvrij is. Zelf heb ik zes jaar (1991-1997) in ontwikkelingsprojecten in Jemen gewerkt, en sinds 1998 doe ik er wetenschappelijk onderzoek en keer er vrijwel jaarlijks terug. Ik ben in Nederland een van de weinigen, zo niet de enige, die zich op wetenschappelijk niveau met Jemen bezig houdt en was dus ook niet verrast over de uitnodiging van Pauw & Witteman.

Wat schetst mijn verbazing toen ik voorafgaand aan het gesprek een filmfragment te zien kreeg dat de redactie had uitgekozen om bij het item over Jemen te vertonen. Het was een van de gruwelijkste fragmenten uit een documentaire over Al-Qaida in Zuid-Jemen. Er werden beelden vertoond van een verlaten stadje, waar iedereen vijf keer per dag moet bidden, en een man aan het kruis genageld was omdat hij een verrader was. Deze beelden vertegenwoordigen voor mij op geen enkele manier het Jemen dat ik ken, maar bevestigen het stereotype beeld dat het een fundamentalistisch land is waar enge baardmannen het voor het zeggen hebben. De continue aandacht voor al-Qaida is zeer schadelijk voor de Jemenitische bevolking, die met veel grotere vijanden te maken heeft. Lees verder →

Mevrouw de Burgemeester, Mijnheer de Kiezer!

02/12/2013standplaatswereldPlaats een reactie

door Emine Igdi Cizre (Koerdische naam Cizîra Botan) is een stad in de provincie Şırnak (Turkije). Tot de jaren 90 van de vorige eeuw was de stad nogal traditioneel ingericht en door de mannen gedomineerd. De vrouwen uit de stad droegen een soort burqa (çarşef/ çarik) die meer een traditionele betekenis had dan een religieuze. De genderrollen waren helder: vrouwen binnen, mannen buiten. In de publieke sfeer was er bijna geen ruimte voor gezamenlijke activiteiten van mannen en vrouwen. Vanaf de jaren 90 van de vorige eeuw is het gezicht van Cizîra Botan echter geleidelijk veranderd. Er vonden onder de leiding van de Partiya Karkerén Kurdistan (de PKK) demonstraties plaats om meer rechten op te eisen voor de Koerden.

Tijdens die demonstraties deden zowel mannen en vrouwen mee. Dat was tot die tijd niet gebruikelijk. Hiermee hebben de vrouwen – onder aanmoediging van de guerrillabeweging – hun ruimte opgeëist in de publieke sfeer. Vele vrouwen namen deel aan de beweging en dat zorgde voor een prestigieuze positie voor de vrouwen. Daarnaast werden in de omgeving van Cizîra Botan sommige Koerdische dorpen door het Turkse leger platgebrand of gebombardeerd, waardoor de nomadische bevolking en de dorpelingen hun toevlucht zochten in Cizîra Botan. Zij waren gewend dat de vrouwen een vrije rol hadden buiten het huis. Voor deze vrouwen was het dan ook niet vreemd in de stad samen met de mannen deel te nemen aan de demonstraties. Lees verder →

Een goede manager gaat uit vissen

30/05/2013standplaatswereld3 reacties

Door Freek Colombijn. Hans Tennekes heeft jaren geleden een leerzaam boek geschreven over organisatie-antropologie (Organisatie: Een Antropologische Visie, 1996). Hij analyseert daarin bedrijfsculturen, informele processen en het belang van symbolen en rituelen in organisaties. Een van de punten die hij benadrukt is dat het belang van doelstellingen het gedrag van mensen in organisaties sturen. Een organisatie heeft – als het goed is – in zijn geheel een doelstelling, maar ook afdelingen en individuen hebben in een organisatie hun eigen doelstellingen en die kunnen snel tegenstrijdig zijn. Dit algemene principe uit de organisatie-antropologie zie ik bijna dagelijks om me heen in de organisatie waar ik werk, de Vrije Universiteit. De universitaire top (zeg, het College van Bestuur en de Faculteitsbesturen) zijn het met de overige werknemers eens over het hoofddoel: zo goed mogelijk onderzoek doen en zo goed mogelijk onderwijs geven en dat alles binnen de financiële speelruimte die we hebben. Maar over meer concrete doelstellingen hoe het grote doel te verwezenlijken zijn top en werkvloer het vaak oneens.

Een wetenschapper heeft veel baat bij rust in de tent. Onderzoek is per definitie innovatief anders zouden wij onze artikelen niet geaccepteerd krijgen door de redactie van de wetenschappelijke tijdschriften waar we onze stukken aanbieden. Een onderzoeker hoeft helemaal niet aangespoord te worden om zichzelf te vernieuwen; als hij of zij daartoe niet uit zichzelf gedreven is, wordt hij wel gedwongen door zijn peers. Ook voor het onderwijs heeft een wetenschapper het liefste rust. Niet uit behoudzucht, maar het vernieuwen van een college (het zoeken naar nieuwe literatuur, het up-to-date maken van een spreekschema, het verwerken van de actualiteit in een ouder college) vraagt tijd. En die tijd hebben wetenschappers alleen als ze niet teveel andere activiteiten hebben. Dus wetenschappers zijn intrinsiek gemotiveerd om hun werk te vernieuwen, maar kunnen dat alleen doen als er zoveel mogelijk rust in de organisatie is.
Lees verder →