Skip to content

Antropologisch Kieskompas: integratie niet meer politiek?

Door Thijl Sunier Over minder dan een maand zijn er landelijke verkiezingen in Nederland. In een tijd waarin de partijvaste stemmer langzaam uitsterft, de visionaire politicus een relict uit het verleden is geworden en het politieke klimaat voor een belangrijk deel wordt bepaald door de waan van de dag, is ons politiek kapitaal gereduceerd tot de stemwijzer en het kieskompas. Je stemt niet meer op een bepaalde partij omdat je je verwant voelt met de politieke cultuur van die partij en je politieke idealen bij die partij in goede handen zijn, maar omdat die partij zegt ‘problemen aan te pakken’, het straatje schoon te vegen. De kiezer is een cliënt met eisen.

Ik vind dat jammer. Ik ben een groot voorstander van een levendig democratisch proces en ik onderschrijf de stelling van collega Ton Salman dat democratie geen stelsel is maar een continu spel. Maar ik ben van mening dat de democratie dreigt te verworden tot een klachtentelefoon. Verkiezingsprogramma’s zijn meer dan ooit lijstjes van ‘aandachtspunten’. Politieke debatten worden gedomineerd door ‘kwesties die onder het volk leven’ en partijleiders zijn geen verkondigers meer, maar steeds vaker populisten, waterdragers. Dat is geen goede ontwikkeling.

Maar er is iets anders dat ik eigenlijk nog verontrustender vind. Het lijkt alsof steeds meer onderwerpen die eigenlijk grondig publiekelijk bediscussieerd zouden moeten worden, juist gedepolitiseerd worden. Dat manifesteert zich op twee manieren. Bepaalde onderwerpen zijn zo sacraal en onaantastbaar geworden dat een grondig politiek debat vermeden wordt. Denk even aan de ophef over prinses Maxima die ‘de’ Nederlandse identiteit niet was tegengekomen, of over Ella Vogelaar die durfde te beweren dat de islam misschien over vijftig jaar een integraal onderdeel van de Europese identiteit is. De scheiding van kerk en staat is nog zo’n sacraal onderwerp, onaantastbaar en geen onderwerp van discussie. Waarom staan die kwesties niet op de politieke agenda?

Aan de andere kant zien we dat bepaalde thema’s uit de politieke sfeer worden gehaald door ze te objectiveren en te suggereren dat het eigenlijk om technische vraagstukken gaat die door goed bestuur en de juiste maatregelen kunnen worden opgelost. De premier als manager van de firma Nederland. Beleidsbeslissingen zijn dan geen politieke keuzes meer maar gewoon pragmatische antwoorden op problemen ‘waar we het allemaal toch over eens zijn’. Sacralisering en ‘social engineering’ gaan dus heel vaak samen.

Neem nu migratie, integratie en islam. Ik heb de partijprogramma’s doorgenomen op deze onderwerpen en het valt me op dat er ondanks de onmiskenbare verschillen tussen de partijprogramma’s, juist op deze thema’s veel minder te kiezen valt dan voorheen. De taal en het woordgebruik verschillen, maar in grote lijnen komen alle partijen ongeveer tot dezelfde conclusies. Zelfs achter de islamofobe, nationalistische spierballentaal van de PVV van Wilders gaat een wereldbeeld schuil, dat in wezen niet veel verschilt van dat van andere partijen, zeker ter rechterzijde. Als die verschillen er wel zijn dan zouden partijen dat eens luid en duidelijk moeten uitspreken in plaats van hun mond houden.

Over wat integratie betekent lijkt grote consensus te bestaan: meedoen en aanpassen aan de dominante cultuur. Alle partijen zijn van mening dat integratie niet meer vrijblijvend mag zijn en dat dwang geoorloofd is. Alle partijen lijken het ook eens te zijn dat integratie en veiligheid iets met elkaar te maken hebben. Geen enkele partij stelt zich de fundamentele vraag waarom dat eenheidsdenken zo belangrijk is. Hoezo hebben we in Nederland één cultuur? Valt het land uit elkaar als de neuzen niet dezelfde kant op wijzen? Is de veiligheid dan in het geding? Migranten en andere nieuwkomers drukken een stempel op onze samenleving. Daardoor verandert die samenleving. Laten partijen dat nu eens erkennen in plaats van te hameren op onze zogenaamde gedeelde waarden. Maak hier een fundamentele politieke kwestie van. Kom op politici, durf je nek eens uit te steken!

Thijl Sunier is door VISOR aangesteld als hoogleraar ‘islam in Europese samenlevingen’ op de afdeling Sociale en Culturele Anthropologie van de VU. Eerder schreef hij onder meer over zijn oratie op Standplaats Wereld.

Zie ook de andere berichten van het Antropologisch Kieskompas.

6 Comments

  1. Viktor Viktor

    Tja. Wederom een multiculti verhaaltje vol met tegenstrijdigheden. Terwijl Thijl blijft hangen in oude PVDA denkpatronen en volhardig blijft ontkennen dat de Nederlandse cultuur niet bestaat, is het democratisch debat levendiger dan ooit. Inmiddels is het zelfs tot Femke Halsema doorgedrongen dat er een inhaalslag gemaakt dient te worden op het gebied van vrouwelijke emancipatie onder de nieuwe Nederlanders. Dit ondanks de enkele moslima die het traditionele symbool voor vrouwenonderdrukking heeft verheven tot nieuw symbool van emancipatie, terwijl er grote groepen vrouwen nog steeds gebukt gaan onder traditionele religieuze dogma’s.

  2. Thijl Sunier Thijl Sunier

    Wederom meneer Viktor die zijn oude wijn in steeds nieuwe zakken probeert te gieten. Ik stel vast dat in Nederland, ook bij hem, helaas een collectieve blindheid bestaat voor het keiharde gegeven dat moslims allang een integraal onderdeel van de samenleving uitmaken en dat een deel van de bevolking dat maar niet wil accepteren door te hameren op ‘onze’ gemeenschappelijke cultuur en ‘onze’ waarden. Het gaat er niet om of de zogenaamde oorspronkelijke Nederlandse bevolking bereid is in te stemmen met de aanwezigheid van moslims. Het gaat er ook niet om of die zogenaamde oorspronkelijke Nederlanders het wel of niet eens zijn met bepaalde waarden en normen van andere Nederlanders. Ze zullen gewoon moeten leren leven met het feit dat moslims even goed kunnen meebepalen hoe Nederland eruit ziet. Wie dat bestrijd door moslims als een soort alien buiten te sluiten voert een achterhoede gevecht.

    En dan nog even wat over dat levendige politieke debat. Mijn probleem met dat debat is dat het nergens meer over gaat. Levendig is het wel, maar het gaat nog alleen over de vraag of de lijsttrekkers geen uitglijders maken. Een bedroefende vertoning.

  3. Fab5iver bedreigd door PVV-stemmers…

    I found your entry interesting do I’ve added a Trackback to it on my weblog :)…

  4. […] ietsje te knus is met zijn subjecten en niet geheel objectief bovendien. Ah, kijk aan, activisme tegen de islamofobe spierballentaal van de PVV, we hadden het kunnen weten. Verder gebeuren er prachtige dingen binnen de islam en […]

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *